ŞENGAL: KİM KİMİNLE KAVGA EDİYOR?

(PKK’nın Şengal’den çıkması için) Gerekirse güç kullanmak zorunda kalırız” Irak Kürdistan Özerk Bölgesi Başbakanı Neçirvan Barzani’nin Al-Monitor’a söylediği bu sözler uzun zamandır konuşulmayan bir tartışmayı alevlendirdi: Şengal.

Resmi adı Sincar Kürtçe adı Şengal. Yaygın kullanım Şengal. Kürdistan Demokrat Parti (KDP) ile PKK arasında paylaşılamayan kasaba. Resmi olarak Kürt bölgesine bağlı değil. Durumu referandumla belirlenecek olan tartışmalı bölgelerden. Irak’ın kuzeyinde Suriye sınırındaki kasaba 2014 yılında IŞİD tarafından işgal edilince PKK ve Kürt yönetimi güçleri birlikte müdahale etti. IŞİD kasabadan çıkarılsa da PKK, Kürt hükümetinin uyarılarına rağmen bölgeyi terk etmedi.

Şengal sorunu aslında Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra Suriye ve Irak arasında başladı. İki ülke de kasaba üzerinde hak iddia etti. Ancak sınırlar çizilip herkes köşesine çekilince sorunlar unutuldu. Yıllar sonra PKK ortaya çıktı. Suriye sınırına yakın olması nedeniyle PKK’nın gözü sürekli kasabanın üzerinde oldu. Kasabanın yerli halkının çoğunun Ezidi olması PKK’ya avantaj sağladı. Nedeni ise Ezidilerin inancı. Müslümanlara göre Ezidiler şeytana tapıyor. Müslümanlar tarafından dışlanan Ezidilere PKK’nın kucak açması örgütün bölgede taban bulmasının önünü açtı. 1998’de bazı PKK’lılar Şengal’e yerleşse de örgütün iç sorunları nedeniyle kasabada çok kalamadılar. 2000’lerden sonra PKK Şengal’e girmek için bir kez daha girişimde bulundu. Türkiye ve Amerika’nın baskısıyla bu girişim de sonuçsuz kaldı. PKK Ezidiler arasında örgütlense de kasabaya fiili olarak yerleşemedi. Peki PKK Şengal’i neden bu kadar istiyor?

PKK’nın Şengal’i istemesinin ardındaki neden Suriye. Şengal’in PKK için önemi Suriye iç savaşından sonra Kürtlerin yaşadığı bölgenin PKK çizgisindeki grupların denetimine geçmesinin ardından arttı. Kasaba PKK’nın Rojava dediği Suriye’nin Kürt bölgesi için hem savunma hattı hem de lojistik merkezi konumunda. PKK Şengal’e yerleşirse Irak Kürt bölgesindeki kamplarıyla Suriye arasında önemli bir kapıya sahip olacaktı.

KDP’nin Şengal ısrarının ardındaki nedenlerden biri ise Ezidileri kazanmak. Zira IŞİD Şengal’e saldırdığı zaman Kürt güçleri bölgeyi terk etmiş, bu da Ezidilerin tepkisi çekmişti. Diğer neden ise Suriye’ye yakın olmak. Bölgede hâkim olan PKK çizgisindeki örgütlerle KDP yanlısı gruplar arasında yıllardır süren bir gerilim var. KDP Şengal’i elinde tutarak bölgeye etki etmeyi planlıyor. Ayrıca Irak Kürt bölgesi için de önemli bir savunma hattı elde edecek.

IKBY’de bulunan Selahattin Üniversitesi’nin Siyasal Bilgiler Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Kamuran Mentik Şengal’in Türkiye ile Kürtler arasındaki bir sorun olduğunu söyledi. Al-Monitor’a konuşan Mentik şu değerlendirmeyi yaptı: “Şengal stratejik olarak Batı Kürdistan (Suriye) için çok önemlidir. Burası Batı Kürdistan için cephe gerisidir. Türkiye Şengal’i temizleyerek Batı Kürdistan’ın çevresini kapatmayı istiyor. Bunun için KDP üzerinden savaş çıkarıp PKK veya Rojava Kürtlerini oradan çıkarmak istiyor. Şüphesiz İran’ın tesiri de var bu süreçte. İran Suriye’deki savaşın kendinden olabildiğince uzağa gitmesini istiyor. Türkiye baharda Kandil’e saldırmayı planlıyor. Kandil jeopolitik olarak İran’a yakındır. İran Türkiye’nin oraya gelerek kendisine yakın olmasını istemiyor. İran ve Türkiye arasında bölgesel bir çatışmadır, daha doğrusu bir dünya savaşı diyebiliriz .”

Taraflar arasındaki gerilimin medya üzerinden sürdüğüne dikkat çeken Mentik silahlı çatışmaya ihtimal vermediğini belirterek şöyle devam etti: “KDP kötü bir durumdadır, savaş çıkarsa çıkarına olmaz. Çatışma daha çok basın üzerinden yapılıyor. Daha çok Türkiye’ye mesaj veriliyor. Kürtler savaşmak istemiyorsa konuşmalıdırlar. PKK ve KDP oturup konuşmalı, sorunun çözümü diyalogdadır. Halk savaş istemiyor. KDP iradesini kaybetmiştir. Türkiye KDP’yi savaşa sokmak istiyor.”

Eski IKBY Parlamentosu üyesi Aso Kerim ise Şengal’in IŞİD’ten temizlenmesiyle PKK’nın görevinin bittiğini söyledi. PKK’nın bulunduğu bütün alanların Türkiye’nin askeri müdahalesine açık hale geldiğini savunan ve bunun, Irak Kürtlerinin kazanımlarını riske attığını söyleyen Kerim Al-Monitor’a açıklamalarını şöyle sürdürdü: “Bana göre Şengal’in kurtarılma sürecinden sonra kuvvetlerini KBY ile koordine ederek çekerse PKK'nin rolü bölge halkı ve hükümet tarafından ulusal ve ilkeli bir rol olarak görülür. Bu da herhangi bir hedef veya parti niyeti olmaksızın ortak bir kader ve fedakârlık için bir model oluşturur. Türk hükümeti, Sengal’de ikinci bir Kandil’e izin vermeyeceğini açıkça söyledi. Bu açıdan, Türkiye'ye veya diğer devletlere bölgeyi çatışmalara sokacak bir fırsat vermemek için PKK bu tehditleri ciddiye almalıdır.”

Perde arkasında İran ya da Türkiye olduğu yönündeki görüşlere de katılmayan Kerim şöyle dedi: “Bence ne PKK İran adına, ne KBY ve KDP Türkiye adına savaşıyor. Amerika Birleşik Devletleri ve Rusya için de aynı şey geçerli. Fakat yine de gerçek bir problem var: Bu ya da o tarafın (İran, Irak, Türkiye) ifadelerinden gördüğümüz üzere Kürt partileri arasında kendi çıkarları için sorunlar, gerilimler ve mücadele yaratmaya çalıştıklarını görüyoruz. Fakat Sinjar'ın KBY ve bu ülkeler (İran, Türkiye, İsrail, Suriye, Irak) için stratejik olarak önemli bir yeri olduğu inkar edilemez.”

Taraflar arasında çatışma ihtimali olmadığını da belirten Kerim şöyle devam etti: “Gerilimin Kürtler arasında çatışmalara yol açacağını sanmıyorum. Ancak PKK’nin, Kürdistan'ı Türkiye'nin ve diğerlerinin müdahale alanı haline getirmelerine bahane vermemek için birliklerini bölgeden çekmesi çok önemlidir. Her durumda çatışma çözüm değildir. PKK ve KDP çatışma ihtimalini diyalog ve karşılıklı anlayış ile toplumun çıkarlarını göz önünde bulundurmasıyla engelleyebilir.”

Şengal sorununun çözümü için PKK’nın bölgeden çekilmesi ve bölgenin IKBY’e bağlı özerk bir bölgeye dönüştürülmesi gerektiğini savunan Kerim Şengal’de bulunan PKK çizgisindeki yerel güçlerin de zaman içinde Peşmerge’ye katılması gerektiğini söyledi.

Siyasi gözlemciler ise İran’ın PKK’nın Şengal’den çekilmesine izin vermeyeceği görüşünde. Buna göre, PKK çekilirse İran örgüte Kandil’de rahat vermez. Türkiye ise Şengal’de yeni bir PKK üssünün kurulmasını istemiyor ve bu nedenle PKK’nın çıkması için KDP üzerinden baskı kurmaya çalışıyor.

Bu gerilim, Kürtler arası bir silahı çatışmaya dönüşür mü? Al-Monitor’un görüştüğü ve isminin açıklanmasını istemeyen üst düzey bir KDP yetkilisi bunun mümkün olmadığını söyledi. Aynı yetkili, “Kardeş kavgasına girmeyeceğiz. Bize Mesut Barzani’nin kesin talimatı var bu konuda.” dedi.

Irak Kürt bölgesinden başka kaynaklar da tarafların sorunu çözmek için gizli görüşmeler yaptığını söylüyor. PKK yöneticilerinden Murat Karayılan’ın örgüte yakın bir televizyon kanalına verdiği demeç de bunu doğrular nitelikte: “Zaten aramızda bir görüşme durumu söz konusudur. Biz aramızdaki bu tartışmaların sonuçlanmasıyla birlikte HPG olarak güçlerimizi çekeceğimizi zaten kendilerine açıkça söylemişiz.”

Ortaya çıkan tabloya göre PKK çekilecek. Ancak örgütün Şengal’den vazgeçmesi kolay görünmüyor. Fiili olarak çekilse bile örgütlenmeyi sürdürecektir. _{(Al Monitor)}