RUSYA 'ESADLI GEÇİŞE' NE DER?

Suriye’deki çatışmayı sona erdirmek amacıyla girişilen diplomasi trafiği son haftalarda iyice yoğunlaştı.

Rusya, Suriye’deki askeri operasyonlara paralel olarak diplomatik girişimlerini de hızlandırdı.

Obama yönetiminin Rusya ve Türkiye’nin de dahil olduğu ‘çok taraflı bir toplantı’ için harekete geçtiği bir anda, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad Kremlin’de Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’le görüştü.

Ardından Türkiye, ABD, Rusya ve Suudi Arabistan dışişleri bakanları, Suriye’nin geleceğini konuşmak için Viyana’da toplandı.

ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Victoria Nuland da Ankara’da hem askeri hem de diplomatik yetkililerle biraraya geldi.

Tüm bu görüşmelerin amacı ‘Suriye’de geçiş süreci için yapılacak müzakerelerin’ ön hazırlığını yapmak.

Tartışmaların yoğunlaştığı nokta Esad’lı geçiş süreci.

ABD, Suudi Arabistan, Fransa, Ürdün, İngiltere, Almanya, Katar, Ürdün ve Birleşik Arap Emirlikleri, Suriye'deki iç savaşın bir an önce sona ermesi için, başında Beşar Esad'ın bulunduğu altı aylık bir geçiş konusunda uzlaştılar, öneriyi Rusya’ya sundular.

Esad karşıtı cephenin beklentisi, Rusya’nın Esad’ı 6 aylık bir geçiş hükümetinin ardından yönetimi devretmeye ikna etmesi.

Bunun ardından gelecek yönetimin ne ölçüde rejim unsurlarını barındıracağı konusunda farklı fikirler var fakat meseleye gerçekçi bakanlar rejimden arta kalanların yeni yönetimin parçası olacağına hatta olması gerektiğine inanıyor.

Fakat Suriye ve Rusya’yı yakından takip eden uzmanlara göre Rusya ve İran’ın Esad’ı kendisini altı ay sonra devre dışı bırakacak bir plana ikna etme konusunda ne yeterli gücü ne de isteği var.

Eski Amerikan Başkanı Richard Nixon tarafından kurulan Center for the National Interest adlı düşünce kuruluşunun direktörü ve Rusya’yı yakından takip eden Paul Saunders’a göre Rusya böyle bir plana evet demez.

Rusya’nın amacı Esad’ı mümkün olduğunca resmin içinde tutup Batı karşısında kendi elini güçlendirmek.

Saunders’e göre eğer Rusya Esad’ı bu plana ikna etmeye kalkışırsa, Esad üzerindeki kontrolünü kaybedebilir.

Joshua Landis Oklahoma Üniversitesi’nde bir Suriye uzmanı.

O da Saunders’in Rusya konusundaki görüşlerini paylaşıyor.

Landis’e göre İran ve Rusya, rejimin çok hassas bir denge üzerinde durduğuna, eğer Esad giderse rejimin bütünüyle çökeceğine inanıyor.

Ve eğer rejim çökerse IŞİD’in iyice güçleneceğini,  ülkenin yönetilemez hale geleceğini, daha da önemlisi İran ve Rusya’nın etki alanlarını kaybedeceklerini düşünüyorlar.

Bazılarının umduğu gibi Rusya ve İran’ın rejim içinde Esad’a karşı bir darbeyi desteklemeleri de şimdilik mümkün görünmüyor.

Bunu yapabilmek için, tıpkı Mısırlı generallerin Mübarek’e yaptığı gibi, Alevi generallerin Esad’ı karşılarına alıp yönetimi devretmeye zorlaması gerekiyor.

Oysa Alevi generallerin buna niyeti yok gibi.

4 yıllık iç savaşın ardından Suriye ordusundan geriye kalanlar hala Esad’ın arkasında.

Esad, özellikle ordu içinde kendisine karşı oluşabilecek herhangi bir muhalefeti önlemek için, kendisine bağlı güçleri mümkün olduğunca bölünmüş halde tutuyor.

Kısacası mevcut konjonktürde Rusya’nın ve İran’ın Esad’ı, içerisinde kendisinin olmadığı bir yönetim için geçiş hükümetine ikna etmesi kolay görünmüyor.

Bundan daha olası ve halihazırda Washington’daki çeşitli çevrelerde tartışılmaya başlanılan senaryo Alevi, Kürt ve Sünni olarak bölünmüş bir Suriye.

Eğer Esadlı geçiş tartışmalarından sonuç çıkmazsa, Esad ikna edilemezse bu senaryoyu çok daha sık duymaya başlayacağız gibi görünüyor.