MUSUL’A GİRMEMİZİ NEDEN İSTEMİYORLAR?

Geçen hafta Washington’daydım. Obama yönetiminin son günleri, tarihi bir değerlendirme ve yeni döneme hazırlıklarla geçiyor. Şunu net bir biçimde hissettim. İki dönem (8 yıl) görev yapan her ABD başkanı gibi Barack Obama da tarihe geçmek istiyor. Kendine göre “başarısızlık” hanesini (Suriye savaşı gibi), “başarı” öyküleriyle dengelemek istiyor. Malum, Amerikalılar sever böyle başarı hikâyeleriyle yürümeyi... Eh, kendi durduğu yerden aslında Obama’nın azımsanamayacak “başarıları” var: İran’la tarihi bir anlaşma yaptı. El Kaide liderini yok etti. Sağlık reformunu Kongre’den geçirdi. ABD ekonomisini berbat bir yerden alıp düzeltti. Küba’yla 50 yıl sonra yeniden ilişkileri başlattı vs. Ama geriye çok önemli bir mesele kaldı: IŞİD! ABD Başkanı, şu ya da bu şekilde IŞİD meselesini başladığı yerde, yani Musul’da bitirmek istiyor. Kendi dönemi bitmeden, hatta tercihen kasım ayı içinde, Musul operasyonunu başlatıp kenti IŞİD’den geri almak istiyor. Ancak, bu noktada mesele karmaşık hale geliyor. Dün Irak parlamentosunun Türk askerlerinin Başika’dan çekilmesi ve Musul operasyonuna girmemesi yolundaki kararını okudunuz. Bağdat, Türkiye’nin Musul operasyonunda olmasını istemiyor; Bağdat bu kadar şiddetli bir biçimde karşı çıkınca Washington da istemiyor. Türkiye’nin Musul operasyonuna katılmak için kendince önemli nedenleri var; ancak şu zamana kadar çok yanlış bir dille formüle edildi, yanlış bir söylemle yürüdü. Bu yüzden de duvara tosladı. Bakın anlatayım.

Ankara Musul operasyonunu birkaç nedenle istiyor. Öncelikle, bu bölgede hâlâ önemli bir oyuncu olduğunu dünyaya ispatlamak ve ilerideki büyük paylaşımda masada olmak istiyor. Haksız değil. Ankara ayrıca bu operasyonda bayrak sallayarak Sincar bölgesinde PKK’nin askeri varlığını dengeleyebilmeyi arzuluyor. Ve en önemlisi, Ankara bölgedeki Sünnilerin hamisi gibi konumlanmak istiyor.

Bu yüzden de haftalardır Türk yetkililer, “Musul operasyonunda Şii milisler olmasın” ya da “Telafer’de Sünnilere karşı bir hareket olmasın” gibisinden açıklamalar yapıyor. Bunlar diplomasi dilinden uzak, son derece yanlış açıklamalar. Haklı olsa da tamamen mezhepçi bir üslupla aktarılınca karşı tarafta alerji yaratıyor. İran da bu alerjiyi iyice kaşıyor. İşte yaşanan tam da bu. Irak, İslam dünyasındaki mezhep savaşının doğduğu ve büyüdüğü yer. Irak aynı zamanda Şii çoğunluk tarafından yönetilen bir ülke. Irak Şiileri için Kerbela daha dün gibi. Türkiye kendini bu ortamda bir “Sünni güç” olarak konumlandırınca, karşısında Şii tepkisi doğuyor.

İşte Irak parlamentosunun kararını böyle okumak lazım... Bir başka mesele de IŞİD’e destek veren Sünni kitlelerin durumu ve yine Ankara’nın kullandığı dil. Türkiye’de “teröre destek” diye tanımlanan her türlü eylemi en sert şekilde cezalandıran iktidar, Suriye’de IŞİD’e destek veren kitleler için müsamaha istiyor dünyadan. Örneğin Türkiye’nin büyük hassasiyet gösterdiği Telafer’de Sünni Türkmenler, büyük ölçüde IŞİD’i destekledi, Şiileri kentten sürdü.

Telafer’de büyük katliamlar yaşandı ve sonunda kent, İranlılar, Kürtler ve Şii milisler sayesinde IŞİD’den kurtarıldı. Ankara şimdi yüksek perdeden “Aman Telafer’deki Sünniler zarar görmesin” deyince, doğrudan IŞİD’e destek verenleri savunuyor gibi algılanıyor.

Ankara duyguların aklın önüne geçtiği bu ortamda daha nötr bir dil kullanmalı ve bu dilin “inandırıcı” olabilmesi için de, Kürtler ve Şiilerle daha sıcak ilişkiler geliştirmeli. Daha önce defalarca yazdım, tekrar yazıyorum. Irak ve Suriye’deki mezhep savaşı derinleşerek devam edecek.

Suriye savaşı daha 5 yıl daha sürebilir. Bu cenderede nefes alabilmek için yapılması gereken, Sünni güç olarak Şii-Sünni savaşında saf tutmak değil, Kürtlerle yakınlaşarak bu mezhep savaşıyla aramıza bir duvar örmektir. Stratejik açıdan tek makul yol budur.

NOT: Ufak bir soru: Putin haftaya Ankara’ya geldiğinde, “El Bab’a sakın girmeyin. Halep’ten de elinizi eteğinizi çekin artık” derse, Ankara’nın cevabı ne olacak?