KÜRT HAREKETİ ÖZÜNE Mİ DÖNÜYOR?

KÜRT HAREKETİNİ ANLAMAK/1
Bundan tam dört yıl önce Vatan Gazetesi’nde “PKK’yı Anlamak” başlığıyla dört gün boyunca PKK analizleri yapmıştım. Bugün PKK yerine genel olarak “Kürt hareketi”ni, yine birkaç gün sürecek bir şekilde analiz etmek istiyorum. “Neden PKK değil de Kürt hareketi?” diye sorulacak olursa, “Çünkü bu hareket yer yer PKK’yı da aşma potansiyeline sahip” diye cevaplarım.

“Peki neden Kürt siyasi hareketi değil de Kürt hareketi?” diye soranlaraysa önce 1980’lerde yükselişe geçen İslami hareket örneğini hatırlatırım.

O tarihlerde ön plana çıkan hiç kuşkusuz siyasetti, yani İslami hareket denince akla türban eylemleri, Refah Partisi ve onun seçimlerde aldığı oylar akla geliyordu. Ama hareketin siyasi boyutu, çok güçlü ve her geçen gün daha da güçlenen bir ekonomik, toplumsal ve kültürel zemin üzerinden yükseliyordu. İşte bugün de Kürt hareketinde siyaset öne çıkmakla birlikte, dipten gelen ekonomik, toplumsal ve kültürel hareketliliği göz ardı edemeyiz, hatta olabildiğince bu boyutları ön plana alıp irdelemek bu hareketi anlamamıza daha fazla yardımcı olacaktır.

Anlamaktan korkanlar

Burada geniş bir parantez açıp “anlamak” fiilini biraz tartışalım. Bir gazeteci olarak “anlamak”, daha doğrusu “anlamaya çalışmak” öteden beri benim için hayati bir öneme sahip olmuştur. Örneğin 1994 yerel seçimlerinin hemen ardından piyasaya çıkan “Ne Şeriat Ne Demokrasi” adlı kitabımın alt başlığı “Refah Partisi’ni Anlamak”tı. Ancak maalesef herkesin her şeyi çok iyi bildiği ülkemizde “anlamak” pek sevilmez ve sık sık “anlayışla karşılamak”, hatta “benimsemek”, “sahiplenmek”le karıştırılıyor.

Dün nasıl bir gazeteci olarak İslami hareketi anlama çalışmam birçokları tarafından “İslamcı olmak” ya da en azından “İslamcıların ekmeğine yağ sürmek” olarak görüldüyse günümüzde de Kürt hareketini anlama çabalarımın birtakım karaçalmalarla engellenmek istendiğinin farkındayım. Dün olduğu gibi bugün de bu türden yaftalamalara gülüp geçiyorum. Bu arada bugün beni “PKK’nın ekmeğine yağ sürmek”le itham etmeye kalkanların bir kısmının dünün İslamcıları olması (ki bunların İslamcılığa çoktan veda etmiş oldukları da aşikâr) da kaderin garip bir cilvesi olsa gerek.

Kürt hareketinde din faktörü

Tam da bu noktada, günümüzdeki Kürt hareketini anlamanın merkezinde din, daha doğrusu İslamiyet olgusunun yer aldığını gönül rahatlığıyla söyleyebiliriz. Daha açacak olursam, bugünün Kürt hareketini diyelim ki 10 yıl öncekiyle kıyaslarsak, dinin (ve dindarların) bu hareketteki görünürlüğü, etkisi ve rolünün sistemli bir şekilde artmakta olduğunu çarpıcı bir şekilde gözlemliyoruz. Kandil’de başörtülü PKK militanları, Güneydoğu’nun dört bir tarafındaki alternatif Cuma namazları, Osman Baydemir gibi öne çıkmış bazı şahsiyetlerin gayet olağan bir şekilde dini söyleme başvurmaları, Altan Tan gibi İslamcı kimliğiyle temayüz etmiş birinin BDP içinde hızla parlaması ve taban tarafından da benimsenmesi ve nihayet TBMM’de verilen başörtüsü yasağının kalkması önergesi, bu noktada aklıma gelen ilk örnekler.

Bu örneklere bakıp, cumhuriyetin ilk yıllarındaki Kürt kalkışmalarının büyük çoğunluğunda İslam faktörünün merkezi bir önemde olmasını da hatırlayıp “Yoksa Kürt hareketi özüne mi dönüyor?” diye soranlara, “O kadar da değil, en azından şimdilik” cevabını verip Kürt hareketi-İslam ilişkisini tartışmasına yarın devam edelim.

YARIN: PKK hangi hatasından döndü? Devlet hangi hatasında ısrar ediyor?