IRAK TÜRKİYE’Yİ BOYKOT EDECEK Mİ?

Türkiye’nin Irak’ın iç işlerine karışmasına tepki gösteren Mukteda El Sadr yanlısı bir grup protestocu, 18 Ekim’de Türkiye’nin Bağdat Büyükelçiliği’nin önünde toplanarak Ankara’dan Musul yakınlarındaki Başika Kampı’nda bulunan birliklerini geri çekmesini istedi. Irak Parlamentosu’nda ise Türkiye’ye karşı uygulanacak ekonomik bir boykotun ne denli etkili olacağı tartışılıyor.

Milletvekili Ali Abdül El Selman 12 Ekim’de Türkiye’yi “birliklerini geri çekmeye zorlamak için” ekonomik boykotun şart olduğunu söyledi.

Tepki boykot taleplerini de aşmış durumda. El Muvatın ittifakından Milletvekili Rahim El Darracı Türk mallarının “sokaklarda yakılması” için çağrı yaptı.

Irak’taki bazı çevreler de Türkiye’ye karşı ekonomik bir savaş için ciddi hazırlık içinde.

Örneğin Basra İl Meclisi 16 Ekim’de başta petrol sektörü olmak üzere muhtelif projelerde Türk şirketlerine iş vermeyi kesme kararı aldı. Ayrıca Türk vatandaşlarının Basra Uluslararası Havaalanı’na girişi yasaklandı ve Türk mallarının il sınırı içinde dolaşımı durduruldu.

Kerbela İl Meclisi’nden ise ciddi bir tehdit geldi. Meclis 15 Ekim’de Türkiye’nin Irak’taki birliklerini çekmemesi hâlinde vilayette faaliyet gösteren Türk şirketlerinin çalışmalarına son verileceğini açıkladı. Irak sokaklarında da Türkiye’ye yönelik tepkiler artıyor: 9 Ekim’de bir Türk şirketinin yetkilileri şirkete asılan Şiilere ait dini bir posterin indirildiği gerekçesiyle Iraklı işçiler tarafından şirketten kovuldu.

Türkiye Irak’ta ilk kez boykot edilmiyor. Bağdat İl Meclisi aralık ayında Türk mallarını boykot etme ve Türk şirketleriyle yeni anlaşmalar yapmayı durdurma kararı almıştı.

Ekonomi uzmanı gazeteci Selam Zeydan ise Al-Monitor’a boykotun gerçekçi bir yaklaşım olmadığını ve iki ülkeye de zarar vereceğini söyledi. Türkiye’nin buna misilleme olarak su kaynaklarını kesebileceğine dikkati çeken Zeydan şöyle konuştu: “Irak hükümeti ithalat girişlerinin çoğunu kontrol edemiyor. Buna ithalatının neredeyse tamamını Türkiye’den yapan Kürdistan Bölgesel Yönetimi de dâhil.”

Muhtelif araştırmalar Irak’ın ekonomik ilişkileri kesmesi durumunda Türkiye’nin 11 milyar dolar, yani iki ülkenin karşılıklı ticaret hacmi kadar zarara uğrayacağını gösteriyor. Dahası Irak’ta faaliyet gösteren bin 58 Türk şirketi de işlerini kaybedecek.

Irak Paramentosu’nun Ekonomi ve Yatırım Komisyonu üyesi Muhammed Abbas 13 Ekim’de “Irak hükümeti Türk mallarını boykot seçeneğini bir baskı aracı olarak kullanabilir.” dedi.

Ekonomist Abdül Hüseyin El Şammari de aynı fikirde. Şammari 6 Ekim’de Irak basınına şöyle konuştu: “Türk mallarının boykot edilmesinin Türk ekonomisine önemli yansımaları olur.”

Hükümet yanlısı El Sabah gazetesinin ekonomi uzmanı Hüseyin Tahap ise Al-Monitor’a şu değerlendirmeyi yaptı: “Ekonomik sonuçları bakımından (boykotu) Türkiye’ye karşı bir baskı aracı olarak kullanmak mümkün. Bu, Türkiye ekonomisini olumsuz etkiler. Ancak piyasanın ihtiyaçlarını karşılayacak ürünlerin yerel alternatifi olmadığı için Türk mallarına ciddi bir boykot uygulamak mümkün değil. Ayrıca hükümet sınırları kontrol edemediği için ürünlerin girişini kontrol etmek de zor. Türk şirketleriyle Irak hükümeti ve özel sektör arasında köklü bir ticaret sistemi ve uzun süreli anlaşmalar var. Bu nedenle boykot bu aşamada mümkün görünmüyor.”

Meclis Ekonomi ve Yatırım Komisyonu’nun bir diğer üyesi Necibe Necip de boykotun beklenen etkiyi yaratmayacağı görüşünde. Necip Al-Monitor’a şöyle dedi: “Irak’ın Türkiye’yi birliklerini geri çekmeye ekonomik baskı yoluyla ikna etmesi mümkün değil. Irak tüketici bir ülke. Türkiye’yle sınırları kapamak Irak piyasalarında fiyat artışına yol açar. Bu da vatandaşların sırtındaki ekonomik yükü artırır. Yani Türkiye’yi Irak topraklarından çıkarmakta işe yaramaz.”

Komisyon Başkanı Ahmet Kenani’ye göre ise boykotun başarıya ulaşması için yerel ve uluslararası piyasalardan Türk mallarının ikamelerinin temin edilmesi gerekiyor: “Irak Türkiye’den milyonlarca dolarlık ithalat yapıyor. Irak pazarı Türk mallarıyla dolu. İthalat için yeni kaynakların bulunması için de zamana ve planlamaya ihtiyaç var.”

Bunun için belirli bir süre geçmesi gerektiğine dikkati çeken Kenani şöyle devam etti: “Türk tüccar ve iş adamlarını engellemek ve Irak’taki Türk şirketlerine baskı yapmak bunun ardından mümkün olabilir. Böylelikle Türk iş adamları kendi hükümetlerine Irak’a karşı olumlu bir adım atılması ve Irak topraklarındaki birliklerin çekilmesi için baskı yapmak zorunda kalırlar.”

Boykotu hayata geçirmek elbette boykot çağrısı yapmak kadar kolay değil. Dahası ekonomik boykot mümkün olsa bile Irak Parlamentosu’nun buna onay vermesi olası görünmüyor. Zira parlamentoda Türkiye’yle iyi ilişkilere sahip birçok parti bulunuyor. Türkiye’yle anlaşmaları olan şirket sahibi siyasiler ve etkili iş adamları da Ankara ile Bağdat arasındaki ekonomik hatta siyasi ilişkilerin bozulmasından hoşnut değiller. Ayrıca Irak pazarı Türk mallarına aşırı bağımlı durumda ve bunun bir anda kesilmesi mümkün değil.

_{Adnan Abu Zeed, Iraklı bir gazeteci yazardır. Zeed, Irak’ta mühendislik teknolojileri bölümünden mezun olmuş, devamında ise Hollanda’da medya teknolojileri okumuştur.}