CENEVRE: İYİYE DÖNER Mİ?

Başlayıp başlamadığı bile belirsiz, ama başladıysa bile Cenevre 3’ün kötü başladığı kesin. Peki iyiye döner mi? Meçhul ve zor görünüyor.

Cenevre 3’le ilgili şu an için bildiklerimiz şunlar: Rejimle BM arasında görüşmeler başladı, Türkiye ve Suudi Arabistan’ın desteklediği Sünni muhalefet görüşmelerden çekilir gibi yaptı ama dönebilir ve PYD/QSD masada değil, en azından şimdilik.

İlerisi için ümitvar olmayı epey zor kılan bu zayıf ya da belirsiz başlangıç ne ifade ediyor? İlk bakışta, Suriye ‘iç savaşının’ (IŞİD haricindeki) üç yerel aktörü, rejim, Sünni muhalefet ve Kürdler arasında ‘içinde kalınabilir bir müzakere çerçevesinin’ oluşmadığını elbette. Doğru görünmekle birlikte aralarında bir müzakere çerçevesi oluşmayanlar tabii ki yerel aktörler değil. Belli ki, yerel aktörlerin ABD tarafından nezaret edilen suflörleri Rusya ve İran ve Türkiye ve Suudi Arabistan bir görüşme çerçevesi üzerinde uzlaşmış değil. Gidişattan anlaşılan Cenevre 3 için belli belirsiz de olsa kurulan ön çerçeveye İran ve Rusya onay vermişken, Türkiye ve Suudi Arabistan itiraz ediyor ve hem PYD’nin olmadığı hem de rejim ve muhalefetin daha eşit konumlandığı bir müzakere çerçevesi istiyor.

Peki bu zayıf başlangıç ve bu gidişat müzakere masasının kurulmayacağı ve Cenevre 3’ün başlamadan biteceğine mi işaret ediyor? Türkiye ve Suudi Arabistan’ın desteklediği Sünni muhalefet bugün çekileceği müzakere masasına yarın daha avantajlı döneceğini hesaplıyorsa, muhtemelen. Ama benim anladığım sahada işler bu neticeyi üretecek gibi durmuyor. Dolayısıyla da Sünni muhalefetin hazır PYD’nin de olmadığı müzakere masasına biraz daha naz yapıp oturması zayıf bir ihtimal değil.

Müzakere masasından çekilmek Sünni muhalefeti daha avantajlı kılacak gibi görünmüyor çünkü, evet, Rusya için Suriye’de kalmak giderek daha maliyetli hale gelebilir ama Suriye’nin diğer büyük müttefiki İran dünya siyasetine parlak bir dönüş yapmaya hazırlanıyor ve bu dönüş Suriye’de rejimi bir müddet daha ayakta tutacak bir enerji sağlayabilir. Üstelik, Rusya’nın desteğiyle rejimin son birkaç ayda gerçekleştirdiği ilerleme Sünni muhalefetin Suriye’nin kuzeyindeki konumlanmasında bir kırılmayla da neticelenebilir. Hele de bir zamandır İran’la Türkiye ve Suudi Arabistan arasında bölgede bir diğerini muzaffer kılmayan bir dengenin peşine düşmüş görünen ABD müzakerelerin işlememesini Sünni muhalefete fatura edecek olursa. Bütün bu hal, Sünni muhalefeti ve iki vasisi Türkiye ve Suudi Arabistan’ı müzakere masasını tümden devirme riskini almaktan uzak tutabilir. Hele de hazır PYD’yi müzakere masasından uzak tutmayı başarmışlarken.

Peki, bütün bu zayıf başlangıç, bu meçhullerle dolu gidişat ve müzakere masasına oturamamış olmak Suriye Kürdleri için, PYD için neye işaret ediyor? Evvela şimdiye kadar sürdürülen ve Kürdleri Suriye’nin etkili bir aktörü kılan 3. yol siyasetinin sınırlarına. Doğruya doğru: Suriye Kürdleri kısmen rejimin mecburen göz yummasına, kısmen de ABD’nin ve Peşmerge’nin desteğine binaen efsanevi bir başarı kaydettiler. Lakin, Cenevre 3 masasına şimdilik de olsa oturamamış olmak bir yandan bu başarının bilhassa Türkiye nezdinde yarattığı tedirginliğin ne kadar büyük olduğunu gösteriyor, beri yandan da Suriye Kürdlerinin ABD nazarında vazgeçilemez bir aktör olmadığını. Bu hal, Suriye Kürdlerinin bu iki durumla aynı anda baş etmeye epey enerji hasretmesi gerektiğini gösteriyor. Bu minvalde atılabilecek ilk stratejik adım hem Türkiye hem de ABD için daha vazgeçilmez görünen Güney Kürdleriyle daha çok temas, daha çok ortaklaşma olsa gerek.

Öte yandan şunu da unutmamak lazım: Siyasi aktörlerin elde ettikleri ya da kaybettikleri çoğu zaman yaptıkları doğru ya da yanlışlardan ziyade ellerindeki ve başkalarının elindeki kuvvetle ilgilidir. Suriye Kürdleri de ellerindeki bu kuvvetle bundan daha iyisini yapabilir mi? Evet demek çok zor. (basnews)