ZÜRİH'TE,100 YILLIK MÜNAKAŞANIN SONA ERDİ

TAHRAN-Tirajı günde 300 bin olan muhafazakâr eğilimli İran gazetesinin 11 Ekim 2009 tarihli sayısında, Banafşe Golami imzasıyla yayımlanan yazının çevirisi şöyledir:

Sonunda, Ermenistan ve Türkiye tarihindeki kader belirleyici an geldi ve iki ülke liderleri bir asırlık karşılaşmanın ardından dün Zürih Üniversitesinde ilişkilerin normalleşmesi mutabakat zaptını imzalayarak 100 yıllık münakaşanın sona erdiğini ilan ettiler.

Dün Zürih Üniversitesinde yaşananlar, son 5 yıl içerisinde Türkiye'nin dış ilişkilerinde büyük değişiklikler gerçekleştiren Erdoğan'ın İslamcı hükûmetinin izlediği yeni politikanın etkisinden başka bir şey değildi. Türkiye'nin dış politikası şimdi kendine güçlü bir yönetici de bulmuştur. Ahmet Davutoğlu, Dışişleri Bakanlığına seçildiği andan itibaren Türkiye'nin dış politika alanında yeni bir atmosfer yaratma sözünü verdi. Davutoğlu, Bakanlığa seçildiği yaklaşık bir yıl içerisinde verdiği sözü tutarak Türkiye'nin bölgedeki konumunu geçmişe göre daha güçlü hâle getirdi.

Ankara ve Erivan'da gerçekçi politikacıların yeni neslinin ortaya çıkmasının sayesinde azalan düşmanlığın kökleri 1915 yılına dayanıyor. Ermenilere göre, yüzbinlerce ve Türklere göre birkaç yüz Ermeni'nin Osmanlı askerleri tarafından öldürüldüğü yıl. Ermenistan, bu olayın soykırım olduğuna inanıyor ve bugüne kadar yaklaşık 20 ülke Ermenistan'ın bu iddiasını destekledi. Bu olayın açtığı yara o kadar derin ki, iki ülke 20. yüzyılda hiçbir ilişkilerinin bulunmamasının yanı sıra, birbirlerine karşı husumetlerini farklı şekillerde gösterdiler. Husumetin sergilenme şekillerinden biri de Karabağ münakaşasıydı. Hem Ermenistan hem de Azerbaycan'ın hakkında mülkiyet iddiasında bulunduğu bölge. Ancak, şimdilik Ermenilerin elinde. Yaklaşık 20 yıllık Karabağ münakaşası süresince, Türkiye, Azerbaycan Cumhuriyeti'ni destekledi. Bu yüzden, Azeriler şimdi Karabağ'ın geleceğinden ve Türkiye'nin bu konuda nasıl bir tutum sergileyeceğinden kaygılı. Tabii ki, bu kaygıyı gidermek için Fransa, Rusya ve ABD'den oluşan Minsk Grubu son günlerde faaliyetlerini artırmıştır ve Grubun gerçekleştirdiği müzakereler son aşamasına geldi.

Bakü incinse de, gerçek şu ki, bölgesel bir güce dönüşme sevdasını taşıyan Türkiye, bölgede tüm komşularıyla en iyi ilişkilere sahip olmaya çalışıyor ve Davutoğlu'nun söylediği gibi her şeyi sıfırda tutmayı istiyor. Ankara'nın, Erivan ile imzaladığı barış mutabakat zaptından elde edeceği çıkar onu parlak bir gelecek konusunda ümitli kılacak kadar büyüktür.

Türkiye-Ermenistan sınırları 1993 yılından bu yana kapalı. Ankara, Ermenistan ile sınırlarının açılmasıyla Türkiye'nin, Doğu ve Batı arasındaki bir köprüye dönüşmesini ve Avrupa ile Orta Asya ve Kafkaslar arasındaki stratejik konumundan yararlanmayı ümit ediyor.

Türkiye, Hazar Denizi havzası doğal gazının Avrupa'ya geçiş güzergâhı. Avrupa Birliği, bugüne kadar Nabucco boru hattına milyarlarca dolar harcadı. Ancak Ankara, Ermenilerin düşmanlığı gibi tarihî gerginliklerle Batı'nın büyük yatırımları konusunun belirsizliğe sürükleneceğini iyi biliyor.

Buna rağmen Türk ve Ermeni çevrelerinde önemli bir soru cevapsız kaldı: Acaba, Zürih mutabakat zaptı düşmanlıkların sona erdiği nokta mı?

Erivan ve Ankara liderleri 100 yıl sonra eski anlaşmazlıklara son verseler de, Ermenistan'daki bazı gruplar ile Türk milliyetçiler barış ve ilişkilerin tekrar başlatılmasından yana değil. Bu yüzden, iki ülke ABD, Rusya ve Fransa Dışişleri Bakanları ile AB Dış Politika Yüksek Komiseri huzurunda barış mutabakat zaptını imzaladığı sıralarda, Ankara'daki aşırı eğilimli çevrelerden duyulan muhalefetler ile Erivan'da sokakları ele geçiren yaklaşık 10 bin kişi barış mutabakat zaptının geleceğini bazı tereddütlerle karşı karşıya getirmektedir.