WASHİNGTON POST: TÜRKİYE VE ABD’NİN 60 YILLIK İTTİFAKI ÇATIRDIYOR

Amerikan gazetesi Washington Post, Suriye’nin Türkiye’yle ABD arasındaki 60 yıllık ittifakı sınadığını yazdı. Gazete, ikili ilişkileri mercek altına aldığı analizinde, görüş ayrılıklarının IŞİD kuşatması altındaki Kobani’de özellikle somutlaştığını yazdı.

Ancak Washington Post’a göre ittifaktaki son gerilim esasında daha önce, ‘Tayyip Erdoğan’ın ülkeyi belki de sonsuza dek dönüştürme politikasıyla‘ başladı. Gazete, ”Türkiye Erdoğan yönetiminde büyüdü ve gelişti ama aynı zamanda, ABD’nin ittifak için kilit bir unsur olarak gördüğü laiklik ve çoğulculuk modeliyle giderek daha fazla çelişen türden otoriter ve İslamcı bir politikaya yöneldi” yorumunu yaptı.

Liz Sly imzalı uzun haber-analizin satırbaşları özetle şöyle:

Hala müttefik mi?

- Türkiye’yle ABD’nin görüşlerinin giderek daha düşmanca bir biçimde ayrışması, 60 yıllık ittifakın dayanıklılığını sınıyor. Öyle ki, bazıları iki ülkenin hala müttefik olup olmadığını sorgulamaya başladı.

Derin bir ayrılık var

- Türkiye’nin IŞİD’e karşı saldırılarda ABD’ye üslerini kullanma izni vermeyi reddetmesi, sınır kasabası Kobani’deki savaşın nasıl ele alınması gerektiği konusundaki sözlü tartışmalar ve üst düzey Türkiyeli yetkililerin ABD’nin politikalarını eleştirmek için kullandığı sert Amerikan karşıtı söylem, aşırılıkçıların yol açtığı sorunları çözmeye çalıştıkları sırada iki ülke arasındaki derin ayrılığı gözler önüne serdi.

IŞİD tehididi bile tartışıldı

- Washington’la Ankara arasında Ortadoğu’daki karmaşanın sorumlusunun kim olduğuna konusundaki iğnelemelerin, hakaretlerin ve karşılıklı suçlamaların kamuoyu önünde havada uçuştuğu sırada, bölgedeki ana tehididin IŞİD olup olmadığı bile tartışılır hale geldi.

İşbirliği şart

- Soğuk Savaş sırasında kurulan 60 yıllık ilişki risk altında ve bu ilişki şu an, farklı ama eşit derecede hayati önem taşıyan bir stratejik boyut taşıyor. Türkiye IŞİD’le savaşta ön cephede bulunuyor. Her iki taraftan da yorumcular ve yetkililer, Türkiye’nin işbirliği yapmaması halinde ABD’nin bölgeye istikrar getirmek için geliştireceği hiçbir politikanın başarılı olamayacağını söylüyor.

Ricciardone: Türkiye muhtemelen ABD’nin en önemli müttefiki

- ABD’nin eski Türkiye büyükelçisi Francis Ricciardone, ”Türkiye bir müttefik değilse, o zaman bizim de, Türkiye’nin de başı belada demektir. Türkiye muhtemelen ABD’nin en önemli müttefiki” diyor.

Kobani’nin gölgede bıraktığı ayrılıklar var

- Amerikan savaş uçaklarının geçen hafta Türkiye’nin terör örgütü olarak gördüğü bir Kürt grubuna havadan silah indirmesi, açık yol ayrışmasını somutlaştırdı. Erdoğan, Obama’ya öfkesini gizlemedi… Fakat bazıları yıllardır devam eden, bazıları da ABD’nin hava saldırılarının aciliyeti nedeniyle su yüzüne çıkan bir dizi mesele hakkındaki temel görüş ayrılıkları Kobani tartışmasının gölgesinde kaldı.

Gerilim yeni değil ama…

- Gerilimler ve Sovyet genişlemesinin yarattığı korkunun Müslüman Türkiye’yi NATO şemsiyesinin altına aldığı bambaşka bir dönemde doğan ittifaka dair şüpheler de görülmemiş bir durum değil. 1974’te ABD Kıbrıs nedeniyle Türkiye’ye silah ambargosu dayatmıştı. 2003’te de, Amerikan askerlerinin Irak işgalinde Türkiye topraklarını kullanmasının reddedildiğinde byük bir öfke oluşmuş ve aşılması yıllar süren derin bir soğukluk yaşanmıştı.

Erdoğan, otoriterlik ve İslamcılığa kaydı

- Fakat yorumculara göre 2003’teki kırılma, Erdoğan’ın ülkesini belki de sonsuz dek değiştirecek bir dönüşüme girişmesiyle ilişkilerde yaşanan daha temel bir değişimin habercisi olarak görülebilir. Türkiye Erdoğan yönetiminde büyüdü ve gelişti ama aynı zamanda, ABD’nin ittifak için kilit bir unsur olarak gördüğü laiklik ve çoğulculuk modeliyle giderek daha fazla çelişen türden otoriter ve İslamcı bir politikaya yöneldi.

ABD’yi petrol ilgisiyle suçladı

- Türkiye, şimdi olduğu gibi 2003’te de Ortadoğu’daki Müslümanlara saldırı üssü olarak kullanılmak istemediğini açıkça belli etti. Erdoğan bu hissiyatını Amerikan politikasını eleştirdiği son açıklamalarında sık sık dile getirdi; ABD’yi bölge halkına yardım etmekten ziyade petrolle ilgilenmekle suçlayıp IŞİD’i PKK’dan daha büyük bir tehdit olarak görmediğini açıkça söyledi.

IŞİD’e sempati iması bile öfkelendiriyor

- Türkiyeli yetkililer, IŞİD’e sempatiyle baktıkları yönündeki imalara çok kızıyor; sınırlarında bir cihatçı grupla yaşamak zorunda olanın ABD değil kendileri olduğunu, IŞİD’in misilleme yapması halinde en büyük riskin Türkiye’de olduğunu söylüyor. Türkler, ABD’nin işe yaramayacağını ve geri tepebileceğini düşündükleri stratejisini tehlikeli bulduklarını ve bundan rahatsız olduklarını da saklamıyor. Türkiye, IŞİD’in ortaya çıkmasına yol açan istikrarsızlığın temel sebebinin Beşar Esad olduğunu düşünüyor.

Haber-analizin İngilizce orijinali