NEÇİRVAN BARZANİ: PROJE DEVAM EDECEK

Kürdistan Bölgesi eski Başbakanı Neçirvan Barzani, PKK’lilerin “eve dönüş”ünün süreceğini söyledi. Barzani, “Türk ordusunun sorunun askeri yöntemle çözülemeyeceğini anladığını” belirterek, “Projeyi, MİT Müsteşarı Emre Taner’le birlikte geliştirdik. PKK’nın eve dönüşteki tutumu yanlıştı. PKK daha çok şova önem vermekle tarihî bir hata yaptı ama proje devam edecek” dedi.

Türkiye Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ile Kürdistan Bölgesi’ne giden Taraf gazetesi köşe yazarı Amberin Zaman, eski Başbakanı Neçirvan Barzani ile görüştü. Neçirvan Barzani’nin Amberin Zaman ile yaptığı röportaj şöyle:

* Bir Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı ilk defa Irak Kürdistanı’na ayak bastı. Irak Kürdistanı’nın bayrağı önünde dostluk mesajları verdi. Bu tarihî dönemeçte sizce AK Parti iktidarının payı nedir? Türkiye’de sivil siyasetin güçlenmesinin payı nedir?

- Her şeyden önce Türkiye ile gerçekleştirilen bu adımlara önemle ve umutla bakıyoruz. Ve bunları Türkiye’de köklü bir değişimin başlangıcı, işareti olarak görüyoruz. Şüphesiz ki bu politikanın başlaması Sayın Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve Sayın Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’e çok şey borçlu. Ancak daha uzaktan baktığımızda Türkiye’de bunun sadece Hükümet’in değil, devletin de politikası olduğunu görüyoruz. Bunu salt bir siyasi partinin politikası olarak değerlendirmiyoruz. Bizce bu, uzun süredir kronikleşmiş bir sorunun çözülmesi için gerçekçi bir politika. Temenni ederiz ki Türk milletinin de rızasını alacak bir çözüme gidilir. Herkesin, her kesimin bu politikayı desteklemesi gerektiğine inanıyoruz. Özellikle Başbakan Erdoğan çok büyük bir sorumluluk üstlendi, tüm kurumların desteğini alması lazım.

* Peki böyle bir destek var mı sizce?

Değişim kolay değildir. Değişimin düşmanı çoktur. Sabote etmek isteyenler çıkabilir. Ancak ‘lider’ sıfatını hak edenler değişimin öncüsü olabilir ve değişimi gerçekleştirebilir. Önemli olan sonuçtur. Ayrıca sorunların da geceden sabaha çözülebileceğini tasavvur edemezsiniz. Seksen senedir yok sayılan bir millet için bazı şeylerin yapılması zaman alır. Herkesin gerçekçi olması lazım.

* Peki Türk Silahlı Kuvvetleri sürecin neresinde duruyor sizce? Onların onayı olmadan bugünlere gelebilir miydik? Sizce “Kürt açılımı”nı destekliyorlar mı?

- Askerlerin bunun desteklenmesi gerektiği kanaatine vardıklarına inanıyorum. Tümü olmasa dahi asker içinde önemli bir kesim böyle düşünüyor. Bu kanaate varmalarını da doğal karşılıyorum çünkü hiç kimse bu konuda asker kadar tecrübeye sahip değil. Bu sorunlar askerî yöntemle çözümlenebilir mi çözümlenemez mi? Bizce askerler artık şu soruyla karşı karşıya: “25 yıldır biz askerî tedbirlerle bu sorunu çözmeye çalıştık. Acaba başarılı olabildik mi?” Bence askerler Türkiye’nin hayırlı geleceği için bu sorunun artık çözülmesi gereken bir sorun olduğunu anladı.

* TSK ile çok yakın ilişkileriniz oldu. Onları iyi tanıyorsunuz....

- Evet, Türkiye ile bizim bir tecrübemiz oldu. Özellikle Türk ordusuyla. Birlikte anladık ki bu sorun sadece askerî yöntemlerle çözülmez. Şu bilinmelidir ki bizim Türkiye’nin içişlerine müdahale etmek şeklinde herhangi bir gayretimiz yok. Bizim rolümüz herkeste umut yaratan bu büyük projeye destek olmak. Tabii ki Türkiye ile bu konuda işbirliği içerisindeyiz ve sürekli bilgi alışverişinde bulunuyoruz. Bu projenin başlaması ile birlikte MİT ile MİT Müsteşarı Emre Taner’le bu proje üzerinde çok konuştuk, geliştirmeye çalıştık. Ama bu Türkiye’nin içişlerine müdahale etmek anlamına gelmiyor. Biz bu sürece mantıklı politikalarla katkıda bulunmayı bir görev olarak görüyoruz.

* Türkiye’de bugün herkesin en çok merak ettiği mesele, ilk grubun dönüşünde yaşananların toplumun bir kesiminde yarattığı infialin ardından PKK endeksli eve dönüşlerin devam edip etmeyeceği. Devam edecek mi?

- Her şeyden önce belirtmeliyim ki PKK’nın bu eve dönüşte sergilediği tutum fevkalade yanlıştı. Tahrik edici bir üslup bizce çözüm sürecine zarar verdi. Gerçekçi olmamız lazım, bu projenin birçok düşmanı da var. Hem Türkiye’de, hem PKK’nın içinde, hem de komşu ülkelerde. Her yerde.

* Süreci sabote edebilecek risklerin halen devam ettiğini mi söylüyorsunuz?

- Elbette riskler devam ediyor. Dolayısıyla, bu riskleri daha da güçlendirecek hareketlerden kaçınmamız gerekir. Düşmanlara bahane sunmamamız lazım. PKK’nın eve dönüş sürecinde sergilediği tutum düşmanlara bir bahane sundu.

Amberin Hanım size şu şekilde izah edeyim. Bir sorunu çözmek istediğinizde iki farklı uslup, yaklaşım söz konusudur. Bazen sırf görüntüye, şova önem verilir ve meselenin aslı unutulmuş olur. PKK’lılar maalesef daha çok görüntüye önem verdiler. Bence tarihî bir yanlış yaptılar. Bu projeye hepimizin destek vermesi gerekiyor.

* Bize konuşan Türk yetkililer geriye dönüş konusunda inisiyatifin tümüyle Türkiye Cumhuriyeti devletinin elinde olduğunu iddia ediyorlar. Bu sizce durumun gerçekçi bir tarifi sayılabilir mi?

- Bence de gerçek o. Devlet olan Türkiye. Hükümet olan Türkiye. Karar verecek olan Türkiye. PKK’nın bu fırsattan faydalanması gerekir.

* PKK barışa hazır mı sizce?

Bu çok önemli bir soru. Bence PKK içinde de farklı görüşler var ama büyük bir kısmı barışa hazır.

* Barışa hazır olan kanadın başında kim var?

- Bu tür detaylara girmenin bir faydası olduğunu düşünmüyorum.

* Peki geriye dönüş devam edecek mi?

- Bence bu proje devam edecek. Öncelikle Maxmur Kampı’yla başlamak gerekir. Oradakilerin hepsi Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı. Onları dönmeye ikna etmek daha kolay. Ve onların üzerinden her iki tarafın da bu sorunu çözmeye hazır olduğu daha kolay anlaşılır.

* Türk yetkilileri bu gezinin ardından sizleri, özellikle Sayın Mesut Barzani’yi PKK sorununu çözme noktasında hem kararlı, hem de samimi bulduklarını söylediler. Ancak tablonun “toz pembe” olmadığını da eklediler ve PKK’yı lojistik anlamda yeterince sıkıştırmadığınızdan yakındılar.

- Biz PKK’nın davranışlarından sorumlu değiliz. PKK’nın Türkiye’ye zarar vermemesi için elimizden geleni yapıyoruz. Ne var ki sizin de bildiğiniz gibi dağlarda, ulaşılması zor ve coğrafyası çok çetin bir bölgede yaşıyorlar. Onları oradan çıkartmak ve o bölgeleri denetlemek fevkalade zor. Biz Türk ordusuyla birlikte onları oradan çıkartmayı uzun yıllar denedik ancak sonuç ortada.

* Türkiye ile ilişkileriniz epeyce inişli çıkışlı oldu. Ancak Türkiye, Birinci Körfez Savaşı’ndan sonra İncirlik üssüne Çekiç Güç’ün konuşlanmasına izin vererek sizi yıllarca Saddam Hüseyin’e karşı korumuş oldu. ABD güçlerinin çekiliyor olması sizi kaygılandırmıyor mu? Güvenliğinizin temini için Türkiye’ye yeniden başvurmanız söz konusu olabilir mi?

- Biz Başkan Obama’nın son demeçlerinden şu manayı çıkarttık. Irak’ta güvenlik ortamı tam oturmadıkça, ABD Irak’ın güvenliğine katkıda bulunmaya devam edecek. Bence Irak daha uzun bir süre için Amerika’ya ihtiyaç duymaktadır.

* Neden? Birçok Iraklı ABD’nin askerî varlığını Irak’taki istikrarsızlığın temel nedeni olarak görüyor.

- Irak kendi güvenliğini kendi sağlayamıyor. Esas sorun Bağdat’taki arkadaşlarımızın kendilerine aşırı güvenmesinden kaynaklanıyor. Güvenlik meselesine gerçekçi yaklaşmamız gerekiyor. Ve Türkiye’ye bu bağlamda nasıl bir rol düşüyor? Bence Türkiye Irak’ın sınırdaşı olarak yapıcı bir rol üstlendi. Şüphesiz bu rolünü devam ettirebilir. Ne var ki güvenlik problemi 90’lı yıllardaki gibi tarif edilemez. Bölgedeki dengeler ve güvenlik mimarisi çok değişti.

* Yani İncirlik sizin güvenliğiniz açısından önemli değil mi artık?

- Bizim için hayır. Kendi iç emniyetimizi sağlayabiliriz. Tabii bölge ülkeleriyle iyi ilişkiler içerisinde olmaya dikkat ederek...

* Yıllarca bağımsız bir Kürdistan hayaliyle yaşadınız. Ancak son beş yıldır Irak’ta anayasanın temellendirdiği federal bir yapı içerisinde varlığınızı sürdürüyorsunuz. Irak’ın Cumhurbaşkanı Celal Talabani bir Kürt. Dışişleri Bakanı Hoşyar Zebari de öyle. Geleceğinizi Irak’ın bir parçası olarak sürdürebileceğiniz inancı pekişti mi sizde?

- Şu an içinde yaşadığımız bu Irak, her şeyin yaşanabileceği bir Irak.

* Olumlu anlamda mı demek istediniz?

Biz Irak’ın mevcut koşullarını gayrı tabii görüyoruz.

* Nasıl yani?

- Şu ana kadar Irak bir ülke olarak toparlanmış değil. Bizim için önem arz eden mesele Irak’taki kaosun buraya sıçramaması. Ve bizim Irak ile birlikte kalmamız mevcut anayasadaki (federal yapıyı tanıyan) hükümlere saygı duyulmasına bağlı. Biz Irak’tan nasıl bir fayda gördük ki? Beş bin köyümüz yakıldı, yıkıldı, yüz seksen ila iki yüz bin arasında insanımız kayıp. Hep silah ve ölümle karşılaştık. O yüzden Irak’ın birliği sırf içi boş sloganlarla temin edilemez. Biz Bağdat’taki arkadaşlarımıza söyledik. Ya anayasayı uygularsınız ya da kendi yolumuzu kendimiz çizeriz.

* Aranızdaki esas problem Kerkük’ün statüsü değil mi?

- Kerkük bir bahane. Başbakan Maliki’nin sözlerine bir dikkat edin. Ara ara “Anayasa’yı değiştireceğiz” diyor. Bu Anayasa Irak seçmeninin yüzde 80’inin oyu ile geçti. Mühim olan buradaki zihniyet ve yaklaşım. Irak’ın demokratik, federe, çoğulcu temel ve prensipler üzerinden mi yürümesi isteniyor? Eğer öyleyse beraber yaşayabiliriz.

*Ama Kerkük yine de çok önemli bir sorun. Birçok Batılı uzman Kerkük’ün bir Kürt-Arap çatışmasını tetikleyebileceğine inanıyor.

- Kerkük bir bahane. O kadar önemli bir mesele değil. Seçimden kaçmak için öne sürülen bir bahane. Kerkük niye ayrı tutuluyor? Eğer nüfus yapısıyla ilgili bir sorun ise o zaman nüfus yapısına müdahale edilen diğer bölgeler için aynı sorular neden gündeme getirilmiyor? Biz Kerkük sorununu çözmeye yönelik her türlü gayreti gösterdik.

* Kürtler 16 Ocak’ta yapılması öngörülen seçimlere katılacak mı?

- Biz seçimlere katılma konusunda henüz net bir karar vermiş değiliz. Kerkük’ün “özel” bir muameleye tabi tutulmasını asla kabul etmeyiz.

* Son olarak şunu sormak istiyorum. Yıllarca dağlarda mücadele verdikten sonra siz Kürtler artık şehirli oldunuz. Doğadan kopup artık şehirlerde, her ne kadar da modern olsa beton duvarlar içerisinde yaşıyorsunuz. Ruhunuzdan, masumiyetinizden bir şeyler yitirdiğinizi düşünmüyor musunuz?

- Dağda sürdürdüğümüz mücadele bugünleri görebilmek içindi. Halkımızın huzura kavuşması için. Bu bizim için en önemli hedefti. Ama bu, eski mücadelemizi unuttuk anlamına da gelmiyor. Şimdi o eski günleri, hatıraları tazelemek için birkaç günlüğüne adamlarımla birlikte dağlara çıkıyorum. Bazen beş gün, beş gecemi dağlarda geçiriyorum. Saatlerce yürüyorum. Halkla sohbet ediyorum. Ve o eski mücadele günlerimizden kalan anıları halkımla birlikte canlandırıyorum. Koşullar değişti ama ruhumuz asla değişmedi.