LA LİBRE BELGIQUE: BARIŞIN YOLU UZUN!

La Libre Belgıque (BRÜKSEL) - Türkler ve Ermeniler Diplomatik İlişkiler Kuracak Protokoller İmzaladılar. Bu İlişkilerin Sınırı Açması Bekleniyor.

Terim burada yerine oturmuş. Türk diplomasisinin onlarca yıldır süren hareketsizliğe göz kamaştırıcı bir çalım atması, Türk basınının dün "tarihî" olarak değerlendirdiği sıfatı abartılı kılmıyor. Şimdi Türk toplumunun karşı karşıya gelmeyi kabullendiği 1915 yılı olaylarına dolaylı göndermede bulunan Hürriyet gazetesi "94 Yıl Sonra" başlığını kullandı. Gerçekten de geçmişin analizi, Türkiye'nin kısa bir süreye kadar "düşman" olarak gördüğü Ermenistan ile başlatılan diplomatik ilişkiler yolunda son noktayı oluşturuyor. Türkiye'yi çevreleyen diğer ülkeler Yunanistan, Bulgaristan, İran, Suriye, Kürt Kuzey Irak zamanla "normal" ortaklar hâline geldiler.

Bu normalleşme şüphesiz gerçekleştirilmesi en zor olanıdır. Ancak bugün, bundan beş yıl önce başlatılan "Ermeni sorunu" tartışması sonucunda, kamuoyu buna hazır gibi görünüyor. Osmanlı İmparatorluğu başıboş, çivisi çıkmış Jön Türkler yönetimi ve Ermeni Devleti'nden kalan bu sorunu görüşmeye başlamayı göze almak. Zira bu artık bir tabu değil. Milliyet gazetesinin internet sitesinde Erivan ile imzalanan protokollerin ertesi günü düzenlediği kamuoyu yoklamasına göre halkın yüzde 35'i destek verirken yüzde 58'i eleştiriyor.

Büyük güçlerin gözleri önünde yapılan imza töreninde yaşanan mini kriz barışmanın çok güç olacağını gösteriyor. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın pazar günü dediği gibi "soğukkanlılık" ve "sabır" gerektirecek.

Terazide, Ermeni birliklerinin Dağlık Karabağ bölgesini işgal etmiş olmasından dolayı Ankara'nın hiçbir yardımı esirgemediği Türkçe konuşan kardeş Azerbaycan ile ilişkiler var. Bundan sonra Türkiye, 90'lı yıllarda Ermenistan sınırını kapattı. Zaten Bakü bu anlaşmanın imzalanmasından hemen sonra "çıkarlarına ters düştüğü" gerekçesiyle bu anlaşmayı kınadı ve Türk Başbakan, Ermenistan'ın bu toprakları derhâl "terk etmemesi" hâlinde Türkiye'nin "olumlu" bir tutumu olmayacağını açıkladı. Diğer taraftan aşırı milliyetçi Türk muhalefeti, Erivan ile yakınlaşma adına dost Azerbaycan'ı yalnız bırakmama vaadinin yerine getirilip getirilmeyeceğini yakından izlemeye kararlı.

Türk hükûmetinin, Güney Kafkasya'yı bir "barış ve refah" bölgesi yapma isteği gerçeklere takılabilir: Ermenistan, Türkiye'ye yaklaşmak istiyor ancak işgal ettiği Ermenice konuşulan bölgelerden feragat etmeye hazır değil. Zürih'teki tören arifesinde Ermenistan ve Azerbaycan Cumhurbaşkanları konuyu görüşmek için biraraya geldiler ancak anlaşamadılar. Şimdiki belirsizlik, hiç olmadığı kadar bir çıkmazın içinde bulunan Türkiye'nin durumuna bağlı. Milliyet'in kamuoyu yoklamasına göre, toplumun yüzde 27'si Türk-Ermeni barışının Güney Kafkasya'ya barış getireceğini düşünürken yüzde 33'ü bunun hiçbir şeyi değiştirmeyeceğini düşünüyor.

Türk-Ermeni protokollerinin iki parlamento tarafından benimsenmesi kolay olmayacak ancak benimsenmelerinden altı hafta sonra yürürlüğe girecek olan anlaşma her iki ülke için de yararlı olacak ekonomik ilişkilerde yeni bir dönem başlatacak. Türkiye'nin yoksul doğu bölgeleri ihracat için yeni bir kapı bulacak, Ermenistan da yalnızlıktan ve enerji sorunlarından kurtulacak.

Geriye soykırım sorununun çözülmesi kalıyor. Tarihçilerden oluşacak komisyonun sonuç raporunu herkese kabul ettirmek kolay olmayacak.