KLASİK KÜRT EDEBİYATI İÇİN REFERANS BİR KİTAP:TEŞEYÊN NEZMÊ (NAZIM ŞEKİLLERİ) ÇIKTI

Klasik Kürt nazmı/şiirinde şekil estetiği alanında yazılmış olan kitap, alanın genel konularını akademik ve sistematik bir üslup ile ele almaktadır.

Klasik İslam edebiyatının bir terimi olarak “nazım”, şiir düzeyini yakalamış olsun ya da olmasın vezin ve kafiyeli her türlü metne verilen kapsamlı bir isimdir. “Nazım şekilleri” de manzum metinlerin görsel, geometrik, şematik, simetrik ve topografik yönleri üzerinde duran şekil estetiği olarak tanımlanabilir. Bu sistemde nazım birimi, kafiye, hacim ve veznin bir araya gelmesinden oluşan farklı kombinasyonlar nazım/şiirde farklı şekillerin ortaya çıkmasını sağlarlar.

Klasik şiirin estetik ve poetikasının önemli bir unusuru olan nazım şekilleri konusu kitapta özel bir sınıflama ile bir giriş ve beş bölüm çerçevesinde sunulmuştur.

Giriş bölümünde sanat ve bilim bağlamında klasik Kürt edebiyatının mahiyeti ve teorisi, birinci bölümde konunun temel kavramları (nazım ve şekil) ile diğer ilgili hususlar, ikinci bölümde beyitlerden meydana gelen şekiller (kaside, gazel, kıt’a, mesnevî), üçüncü bölümde bentlerden meydana gelen şekiller (temel musammatlar: müselles, murabba’...; tazmin musammatlar: terbi’, tahmis...; mürekkeb şekiller: terkib-i bend, terci’-i bend), dördüncü bölümde türemiş şekiller (tasmit, müstezad) ve beşinci bölümde hacimleri küçük olan şekiller (azade, ferd, ruba’i, dubeyti) ele alınmıştır.

Çalışmada imkan dahilinde nazım şekileri ile ilgili konuların tamamına değinilmeye çalışılmıştır. Bu çerçevede klasik İslam edebiyatı perspektifi ile nazım şekillerinin tanım, özellik ve tarihleri; klasik Kürt edebiyatı perspektifi ile de ortaya çıkışları, gelişimleri, temsilcileri, nazım birimleri, beyit/bend terminolojisi, kafiyelerinin farklı şemaları, vezinleri, hacim ve topografileri, bedii sanatlar ile ilgili türleri, muhteva ile ilgili türleri, divanlardaki yerleri, Gorani Kürtçesi’ndeki mahalli/milli kullanımları çalışma konusu olmuşlardır. Aynı zamanda Kürt edebiyatının nazım şekilleri ile ilgili özgün yönleri de ortaya konmaya çalışılmıştır.

Kitapta şekilsel teori ve terminoloji, şekil ile ilgili çeşitli form ve türler örnek metinler eşliğinde sunulmuştur. Çalışma boyunca yaklaşık 80 divan, divançe, mesnevi, keşkül ve manzumeden klasik Kürt nazmı/şiirinin şekilleri tesbit edilmiş ve nazım şekillerinin her bir kullanım, form ve türü için bir örnek seçilmiştir ki neticede 150 kadar örnek metin ortaya çıkmıştır. Bu örnek metinler 61 şairden alınmıştır ki bunların en eskisi Baba Tahir-i Hemedani, en yenisi ise Tahsin İ. Doski’dir.

Bu örnek metinler ile çalışma, bir taraftan klasik Kürt edebiyatında kullanılmış olan nazım şekillerinin bir seçkisi rolünü oynamakta, bir taraftan da içerisinde nazım şekilleri ve ilgili türlerin tamamı yer alan ideal bir divan ve mesneviyi temsil etmektedir.

Adak’ın bu kitabında klasik Kürt edebiyatının bir alanının (nazım şekilleri) genel konuları bir cilt içerisinde bir araya geldiği için, kitabın üniversite eğitim süreçleri olan lisans, yüksek lisans ve doktora düzeylerinde, aynı zamanda klasik Kürt edebiyatı metinleri üzerinde yürütülen çalışmalarda önemli bir boşluğu doldurması umulmaktadır.

_{Kitabın adı: Teşeyên Nezmê di Edebiyata Kurdî ya Klasîk de
Kapak Resmi: Ahmet Güneştekin Kapak Tasarımı: İHB Reklam Ajansı Sayfa: 640 Ebat: 16 x 23 cm İSBN: 978-605-9413-48-0}