İSTANBUL İÇİN OLASI TSUNAMİ SENARYOLARI

İstanbul Büyükşehir Belediyesinin konuya ilişkin yazılı açıklamasında, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Deprem ve Zemin İnceleme Müdürlüğünün, Orta Doğu Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Deniz Mühendisliği Araştırma Merkezinden bilim adamlarıyla yürüttüğü projede, tsunami analizi yapıldığı kaydedildi.

Açıklamada, projeyle tarihsel verileri, güncel araştırma araçlarını, bilimsel deneyimleri bir araya getirerek, olası tsunami tehlikesinin düzeyini saptamak, hasar düzeylerini hesaplamak, riskleri belirlemek ve tehlikenin azaltılmasının amaçlandığı belirtildi.

Tsunami oluşabilecek bölgelerin doğru tahmin edilmesi ve zamanında saptanması için su düzeyi, yer hareketleri verileri ile gözlemlerden yararlanılarak, gerçek zamanlı, birbiriyle etkileşimli algoritmalar geliştirilerek, modellemeler yapıldığı ifade edildi.

Açıklamada, tsunaminin oluşması, hareketi, kıyılara ilerlemesi, körfez, koy ve limanlardaki hareketleri, kıyılarda yaratacağı yükselmeler, yapı özelliklerine bağlı olarak oluşacak hasar düzeylerini hesaplamak için hazırlanmış olan sayısal modellerin geliştirildiği belirtilerek, şu ifadelere yer verildi:

''Marmara Denizi'nde olası tsunami oluşmasına yol açabilecek 49 ayrı senaryo incelenmiştir. Bu senaryolarda, Kuzey Anadolu fayının Marmara Denizi'ndeki kuzey ve güney kolları üzerindeki depremler ve fay hareketleri, ayrıca Marmara Denizi'ndeki çeşitli bölgelerde saptanan olası zemin kaymalarına bağlı çeşitli kombinasyonlarla ortaya çıkabilecek deniz tabanı hareketleriyle depreşim dalgası oluşması modellendi. Fay ve heyelanların çeşitli versiyonlarından senaryo üretildi.''

TSUNAMİ OLUŞMASI DURUMUNDA OLASI SENARYOLAR

Oluşturulan senaryolara göre farklı veriler elde edildiği vurgulanan açıklamada, şunlar kaydedildi:

''Bir senaryoya göre, İstanbul kıyılarında oluşması muhtemel en büyük dalga yüksekliği 5,56 metredir. En yüksek dalganın ulaşacağı kıyı bandının ise İstanbul'un doğu kıyılarında 10 kilometrelik kıyı çizgisinde oluşması beklenmektedir. Tsunami dalgasının kıyılara erişme zamanının 8 dakika, kıyılarda ilerleme mesafesinin ise 150 metreden az oluşması muhtemeldir.

İkinci bir senaryoya göre, sadece fay hareketine bağlı modellemede İstanbul kıyılarında oluşması muhtemel en büyük dalga yüksekliği 4,71 metredir. En yüksek dalganın ulaşacağı kıyı bandı İstanbul'un doğu kıyılarında 10 kilometrelik kıyı çizgisidir. Tsunami dalgasının kıyılara erişme zamanı 8 dakika, kıyılarda ilerleme mesafesi de 50 metreden azdır.''

İstanbul'un hangi bölgelerinin hangi koşullarda, ne düzeyde sular altında kalacağını gösteren haritaların da hazırlandığı belirtilen araştırmada, şu ifadelere yer verildi:

''Tsunaminin İstanbul için etki edeceği bölgeler, sığ deniz bölgeleri, küçük tekne barınakları, ırmak ve dere ağızları, denizden 100-150 metre uzaklıkta karadaki kıyı alanlarıdır. Tsunamiler beton yapılara zarar vermez, ancak ahşap yapılarda hasar oluşturması olasıdır. Marmara'da tsunaminin gündüz oluşması durumunda kıyılardaki tesislerin daha çok sayıda insan tarafından kullanılması nedeniyle can kaybı açısından geceye göre daha fazla risk taşıyabileceği düşünülmelidir. Tsunami olayına hazırlık, deprem için yapılan hazırlıklarla benzerlikler gösterir. ''

Araştırmada, çeşitli zamanlarda oluşmuş tsunami belirtilerinin de özetlendiği, tsunamiden önce deprem sarsıntısı hissedilebileceği, büyük miktarda gaz kabarcıklarının su yüzeyinde görülebileceği hatta suyun kaynaması biçiminde görüntü oluşabileceği bildirildi.

Tsunami öncesi suyun çürük yumurta, yağ ya da petrol gibi kokabileceği kaydedilen açıklamada, şu ifadelere yer verildi:

''Gök gürültüsüne benzer, jet uçağı sesi, helikopter, ıslık sesi gibi sesler duyulabilir. Deniz kıyıdan önemli bir miktarda geri çekilebilir. Ufuk çizgisinde kırmızı renkli bir flaş ışık, dalga yaklaşırken dalganın üst kısmında bir kızıllık görülebilir. İstanbul için tsunaminin kıyılara gelme zamanı 5-10 dakika arasındadır. Depremin merkezine bağlı olarak bu süre 20 dakikalara kadar da çıkabilir. Tsunami oluşması durumunda, Marmara Denizi'nde etkili olma süresi 90-120 dakikadır. Dalganın kıyılarda tırmanma yüksekliğinin 2,5 metreyi geçtiği yerlerde mal kayıpları artmakta ve ek olarak can kayıpları da olmaktadır.''