İSRAİL VE TÜRKİYE ARASINDA DERİN AYRILIK

Yigal Schleifer                                                                                                           Chrıstıan Scıence Monıtor (WASHINGTON)- Türkiye ve İsrail'in Bir Zamanlar Yakın Olan İlişkileri, Gazze Savaşı Nedeniyle Zarar Gördü. Türkiye Bu Hafta İçinde Askerî Tatbikatları İptal Ederken, İsrail de Türk Devlet Kanalında Yayınlanan ve İsraillileri, Filistinlileri Soğukkanlılıkla Öldürürken Gösteren bir TV Dizisini Kınadı.

İsrail ve Türkiye'nin bir zamanlar yakın olan ilişkileri son yıllarda soğuk bir döneme girdi, özellikle İsrail'in geçen ocak ayında Gazze'yi istilasından bu yana.

Ancak iki ülke arasındaki ilişkiler, bu hafta Türkiye'nin her yıl düzenlenen askerî tatbikatları, İsrail'in planlı katılımı nedeniyle süresiz olarak iptal etmesinin ardından çok daha derin bir darbe aldı.

İsrailli yetkililer de bu hafta Türk devlet kanalında yayınlanan ve İsrailli askerleri Filistinlileri acımasızca öldürürken gösteren, bir İsrail askerinin küçük bir Filistinli kıza yakın mesafeden ateş ettiği bir sahneyi de içeren yeni TV dizisinden dolayı öfkelerini dile getirdi.

Gözlemciler, iki ülke arasındaki yeni gerginliğin, Türkiye'nin değişmekte olan iç ve dış siyaset değerlendirmelerinin, İsrail ile ilişkilerinin yeniden tanımlanmasına doğru gittiğinin bir başka göstergesi olabileceğini belirtti.

Tel Aviv Üniversitesi Orta Doğu ve Afrika Çalışmaları Bölümünün Moshe Dayan Merkezinde Türkiye uzmanı olan Profesör Ofra Bengio, "Türkiye Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu'nun ideolojik yapısında, İsrail merkezi bir rol oynamıyor. Bir şeyler değişti." yorumunda bulundu.

Ankara, son birkaç yıldır, başta doğu sınırını çevreleyen Suriye ve İran olmak üzere daha önce mesafeli durduğu komşularıyla ilişkilerini güçlendirmeye çalışarak kendisini bir çeşit bölgesel ılımlı ara bulucu güç yapmanın arayışı içindedir. Türkiye ayrıca, geçen hafta Ermenistan ile yıllardır düşman olan iki ülkeyi yenilenmiş diplomatik ilişkilere doğru götüren bir anlaşmaya imza atmıştı.

Bu yeni dış politikanın ana mimarı Bakan Davutoğlu ve diğer 10 bakan, yeni oluşturulan "Stratejik İş Birliği Konseyi"nin ilk toplantısı ve Suriye ve Türkiye arasında vize sınırlamasını kaldıran bir anlaşmayı imzalamak için 13 Ekim tarihinde Suriye'yi ziyaret etti.

Bu değişiklik, Türkiye ve İsrail'in stratejik ilişkilerini geliştirmeye başladıkları dönemden önemli bir değişimi yansıtıyor. O dönemde her iki ülke de Suriye gibi ülkelere ortak tehdit unsuru olarak bakıyordu. Türkiye ve Suriye, 1990'lı yılların sonlarına doğru, Ankara'nın Şam'ı ayrılıkçı Kürdistan İşçi Partisine (PKK) destek vermekle suçlamasının ardından neredeyse savaşın eşiğine gelmişti.

Ancak gözlemciler, Türkiye'deki iç değişimlerin, bilhassa ordunun azalan gücünün Türkiye ve İsrail ilişkisinin yapısının değişmesinde rol oynadığını belirtiyor.

Ankara'da yaşayan askerî ilişkiler uzmanı Lale Kemal şöyle diyor: "Eğer orduya kalsaydı, tatbikat planlandığı gibi devam ederdi, ancak ordu eskiden olduğu gibi hükûmete izlenecek siyaset konusunda dayatma yapamıyor. Dengeler değişiyor. Bunu, Türk-İsrail ilişkilerinde olduğu gibi diğer alanlarda da görüyoruz."