İRAN VE IRAK ARASINDA HAŞDİ ŞABİ'Yİ KİM YÖNETECEK ÇEKİŞMESİ

Irak’ta bulunan ve Şii milislerden oluşan Haşdi Şabi (Halk Seferlerlik Güçleri) komutanı Ebu Mehdi el Mühendis’in İranlı Komutan Kasım Süleymani ile birlikte bir ABD operasyonu ile öldürülmesinin ardından, İran’ın Dini Lideri Ali Hamaney ve Iraklı Şiilerin Dini Lideri Ali Sistani arasında Haşdi Şabi’yi kim yönetecek çekişmesi yaşanıyor. Sistani’nin güçlerini geri çekmesinin Haşdi Şabi’nin sonu olabileceği yorumları yapılıyor.

MÜHENDİS SONRASI YÖNETİM BOŞLUĞU

Middle East Eye (MEE) haber sitesinin haberine göre, iki taraf da suikast sonrası oluşan yönetim boşluğunu doldurmaya çalışıyor. Uzun süredir Hamaney’in gölgesinde kalan Sistani, kendi etkisini savunmak ve güçlü milis grubunu ele geçirmek için ortaya çıkan yönetim boşluğundan faydalanmak istiyor.

Habere göre iktidar kavgası, Ebu Mehdi el Mühendis’in yedi hafta önce Bağdat’ta öldürülmesiyle başladı. Süleymani ile Mühendis, örgütün İran’a yakın kalmasını sağlayan önemli etkenlerdi. Kısa süre sonra Haşdi Şabi içindeki İran yanlısı fraksiyon kendi liderlerinden birini, Mühendis’in yerini almak üzere aday gösterdiler. Ancak MEE’ye konuşan kimi Şii komutanlar, Necef yani Sistani yanlısı fraksiyonların, bu durum karşısında Haşdi Şabi’den çekilmekle tehdit ettiklerini söyledi.

Sistani, 2014 yılında Haşdi Şabi’nin kuruluşunu bizzat cesaretlendirmiş, yayınladığı fetva ile Iraklılara IŞİD’e karşı savaşmaları için gönüllü olma çağrısı yapmış ve ardından çeşitli silahlı gruplar Haşdi Şabi şemsiyesi altında birleşmişlerdi. Buna rağmen İran destekli Bedir Tugayları, Asaib Ehli Hak ve Kataib Hizbullah grupları bugün Haşdi Şabi içindeki en güçlü grupları oluşturuyor.

SİSTANİ, İRAN ETKİSİNİ AZALTMAK İSTİYOR

MEE’ye konuşan Iraklı analist Abdulwahid Tuama’ya göre, “Necef (Sistani), Kum’un (Hamaney) Irak hükümet kurumları içindeki etkisini sınırlandırmak istiyor, Irak’ı bölgesel ve uluslararası çatışmalardan uzak tutmaya çalışıyor.”

Şii komutanlar, Sistani’nin “Şii-Şii çatışması”ndan korktuğu için İran’ın milis gücü üzerindeki egemenliğine sessiz kaldığını ancak bu sessizliği daha fazla sürdürmeyeceğini ileri sürüyor.

Sistani’yi temsilen bir heyet, Haşdi Şabi şefi Faleh Fayad ile taleplerini iletmek üzere bir görüşme gerçekleştirdi. MEE’ye konuşan komutanlara göre, taleplerin arasında Necef destekli isimlerin doldurması istenen askeri ve mali/idari kimi önemli pozisyonlar da vardı. Bu heyet içinde bulunan ve MEE’ye konuşan bir kişiye göre, “Haşdi Şabi ‘Irak yanlısı’ bir güç olmalı. Irak yönetimini amaç edinmeli, yolsuzluktan, ekonomik kazançtan ve bölgesel gündemlerden uzak durmalı.”

HAŞDİ ŞABİ’NİN SONU MU?

Yaşanan çekişmenin, Haşdi Şabi kurulduğundan bu yana görülen en ciddi “parçalanma ve kaos durumu” olduğu vurgusu yapılıyor.

Mühendis’in ölümünün ardından acil kararları almak üzere 7 kişilik bir komite oluşturuldu. Komitenin en önemli görevi, İran egemenliğini sürdürecek şekilde Mühendis’in yerine kimin geleceğine karar vermekti. Komite Irak dışında bir dizi yoğun toplantı yaptı. Bu toplantıların ardından Kataib Hizbullah’ın Genel Sekreteri Ebu Fadak’ın Mühendis’in yerine düşünüldüğü belirtiliyor.

Bir Asaib Ehli Hak komutanına göre, silahlı gruplar, Mühendis’in ölümünden sonraki kaosun “Haşdi Şabi’nin parçalanması ve sonu” anlamına gelebileceğinden endişe ettikleri için Ebu Fadak’ın etrafında birleşilmesi konusunda acele ediyorlar.

MEE’ye göre Necef destekli grupların Haşdi Şabi’den çekilerek Irak Savunma Bakanlığı altında düzenli bir güç haline gelme veya kutsal bölgeleri korumakla görevli bağımsız bir organ oluşturma tehdidi, milislerin İran yanlısı gruplardan uzaklaşması için kapıyı açtı. Birçok Sistani destekçisi, daha iyi ücret vaadiyle İran destekli gruplara dahil edilmişti. Şimdi bunlar geri çekilebilir.

Kıdemli bir ulusal güvenlik yetkilisi MEE’ye, “Sistani yanlısı grupların çekilmesi Irak hükümeti de dahil olmak üzere herkesi köşeye sıkıştırır” dedi: “Geri kalanlar, Irak içindeki faaliyetlerine meşruiyet kazandıracak yasal ya da dini gerekçeleri olmayan Hamaney bağlantılı fraksiyonlar olacak. Sistani Haşdi Şabi’den elini çekerse örgütün amacı geçerliliğini kaybedecek, ortadan kaldırılması gerekecek” _(evrensel)