IRAK KÜRT HAREKETİNİN KISA TARİHÇESİ (1)

Kürt coğrafyası ilk olarak 1639 Kasr-ı Şirin anlaşması ile ikiye bölündü. Osmanlı hanedanlığı ile Perslerin ülkesi arasında paylaşılan coğrafya, 1. Dünya Savaşı’nın hemen sonrasında ikinci ve önemli bir bölünme daha yaşadı. Bu dönemde birçok ulusa uygulanan hukukun dışında tutulan, onca mücadele ve kayıplarına rağmen destek görmeyen Kürtler, kendi kaderlerini tayin etmede de arzulanan adımları atamadı. 1924’teki Lozan anlaşmasının etkisiyle de, Kürt coğrafyası bu kez dört parçalı bir coğrafyaya adım attı.

Bilindik anlamda Kürdistan sorununun ortaya çıkması, bu döneme imzasını vuran 1. Dünya Savaşı’nın ürünüdür. 1. Dünya Savaşı sırasında ağırlıkla Fransa ve İngiltere’nin yaşama geçirmeye çalıştığı siyasi ve iktisadi hakimiyet hesabı sonrasında Türkiye, İran, Irak ve Suriye arasında dörde bölünen Kürt coğrafyası, bu duruma tepki gösteren Kürtlerin yeni baskı ve dayatmalarla karşılaşmasını beraberinde getirdi. Kürtlerin uluslar arası hukukta tanınmayan bir ulus olarak Ortadoğu coğrafyasında neredeyse tek halk olarak kalmasının, elbet Kürtlerin yürüttüğü politikayla ilgisi vardır. Ancak esas ve ağırlıklı nedenin, emperyalist politik hesap ve dayatmalar olduğu ve bunun başını da Fransa ve İngiltere’nin, özellikle de İngiltere’nin çektiği açıktır.

Kürt coğrafyasının dörde bölünmesinden sonra, İngiltere ve Fransa’nın Kürtler üzerinden yürüttüğü politika ağırlıklı olarak Irak ve Suriye’de yankısını buldu. Fransa, Suriye üzerindeki hakimiyetini uzun yıllar sürdürdü. Aynı durum İngiltere egemenliğindeki Irak’ta da yaşandı. Osmanlı’nın parçalanmasından sonra bölgedeki yeni monarşi yönetimlerini destekleyen emperyalistler, çıkarlarına engel gördükleri Kürtlerin tüm çıkışlarını bastırmakla da kendilerini yükümlü gördüler.

Devamı