GÜNEY KÜRDİSTAN’DA SEÇİM SONUÇLARI MECLİS’E NASIL YANSIYACAK?

Güney Kürdistan’da seçim heyecanı sona erdi. Sonuçlar önemli oranda belli oldu. Birinci parti konumunda olan KDP, tek başına kabineyi oluşturamadığından, koalisyon kaçınılmaz görünüyor. Meclis tablosu nasıl dizayn edilirse edilsin, gerçek şu ki Güney Kürdistan’ın siyasi haritası değişiyor: Artık iki partili dönem sona eriyor, siyasi aktörler çoğalıyor.

4. dönem parlamento seçimlerine otuzun üzerinde parti veya liste katıldı. İktidarda olan KDP ve YNK’nin dışında, muhalif konumunda olan Goran Hareketi, İslami Yekgırtu, İslami Komela, PÇDK ve değişik görüşlerde olan birçok çevre yarıştı.

HALKIN SEÇİME İLGİSİ BÜYÜKTÜ

Seçim süresince tüm şehir merkezleri, çevre ve hatta köy yolları bile parti flamaları ve adayların posterleriyle süslenmişti. Gün içerisinde konvoylar halinde gerçekleştirilen gövde gösterileri, korna ve müzik sesleri, bir anlamda halkın seçime olan ilgisini de gösteriyordu. Nitekim Yüksek Seçim Kurulu, seçimlere katılım oranını % 73 olarak açıklayarak, bu durumu teyit etmiş oldu.

Resmi olmayan sonuçlara göre KDP birinci parti oldu. Goran YNK’nin önüne geçerek en fazla oyu alan ikinci parti durumuna geldi. YNK ise üçüncü sıraya düşmüş bulunuyor. Bunların dışında oylarını artırarak meclise girebilen İslami Yekgırtu dördüncü, İslami Komela ise beşinci sırayı almış görünüyor.

Daha önceki seçimlerde sürekli yasaklarla engellenen PÇDK, bu yıl şansını denedi ancak istenilen başarıyı sağlayamadı.

BEHDİNAN’DA İSLAMİLER SORAN BÖLGESİNDE LİBERALLER ZORLADI

Güney Kürdistan’ın üç seçim bölgesi var; Süleymaniye, Hewler ve Duhok. Geri kalan tüm şehir, kasaba ve yerleşim birimleri bu üç merkez arasında düzenlenmekte. Doğrusunu söylemek gerekirse Güney’de demokratik bir seçim sistemi var. Herhangi bir baraj söz konusu değil. Her oy hem aday olan kişiye hem de o adayın girdiği listeye verilmiş sayılıyor.

Hewler ve Duhok’ta KDP oyların çoğunu alırken, Süleymaniye’de ise Goran öne çıkmış durumda. Dolayısıyla muhalefet olarak İslami Yekgırtu ile Goran oylarını artırmış bulunuyor. Bunu şöyle de ifade etmek mümkün; Behdinan mıntıkasında KDP’yi zorlayan İslamiler olurken, Soran mıntıkasında ise liberaller YNK’ye fark atmıştır.

Mevcut tabloya bakıldığında iki eğilimin öne çıktığını görüyoruz. Bunlardan birincisi, “değişim”, “demokrasi”, “adalet” ve “özgürlük” sloganları ile kitlelere seslenen Goran Hareketi. Bu hareket 2007 yılında YNK’den ayrılan bir grup tarafından oluşturuldu. Hareketin öncülüğünü yapan Noşirvan Mustafa, sol bir gelenekten gelmiş olsa da yıllarca YNK’nin üst kademesinde görev yapmış bir isimdi. Mam Celal’in hem çalışma hem de dava arkadaşıydı.

YNK NEDEN BU KADAR OY KAYBETTİ?

Bugünlerde en çok yanıtı aranan soru bu. Güney Kürdistan’da yaygın olarak dillendirilen iki neden öne sürülüyor: Birincisi, Mam Celal’dan boşalan liderlik koltuğuna kimin oturacağı sorunu. Mam Celal, ‘hayatta mı, değil mi’ sorusu da soruluyor. YNK’yi toparlayacak ve tabana güven verecek bir öncülük sorunu, belirsizlik ve dolayısıyla güvensizlik bu sonuçlarda etkili görülüyor.

Bir diğer husus da hizmet olayıdır. Halk, YNK’nin hakim olduğu yörelerde yol, su, elektrik ve gaz gibi temel ihtiyaçlar noktasında şikayetleri yoğun, özellikle de benzin fiyatlarından rahatsızlık duyuluyor. “Benzin bölgesindeyiz ama temiz benzin bulamıyoruz” deniyor.

Öne çıkan bir diğer eğilim ise İslamcı partiler. Yekgırtu, bölgede oluşan Sünni bloku, Komela ise daha çok Şii blokunu, özelde ise İran rejimini referans alıyor. Bunlar da değişimden yana, ancak ikame etmek istedikleri rejim son derece tartışmaya açıktır.

İSLAMCILAR NE İSTİYOR NE İSTEMİYOR?

İslamcılar ne istiyor? Daha doğrusu neyi istemiyorlar? Çünkü uzun bir dönemdir ve özellikle de propaganda sürecinde her iki örgüt de alkol, fuhuş, yolsuzluk ve keyfi yönetim anlayışı gibi konuları gündemine alıp işlemeye çalıştı. İslamcılar, halkın da giderek derinden rahatsızlık duyduğu bu sorunların kaynağı olarak hükümeti ve özellikle de KDP’yi adres gösteriyor.

Netice itibariyle bu seçim sürecinde mevcut düzenden ve yönetim gerçeğinden memnun olmayanlar iki eğilimde buluşmuşlardır. “Özgürlük ve demokrasi” beklentisine girenler Goran; toplumsal bozulmadan rahatsız olanlar ise İslami partileri tercih etmiştir. Henüz bir umut veya temenni düzeyinde olan bu tercihlerin nasıl bir seyir alacağını şimdiden kestirmek bir zordur.

HÜKÜMET ORTAKLIĞI BOZULACAK MI

Gelelim son soruya, sandık sonuçları meclise nasıl yansıyacak?

Birinci parti konumunda olan KDP, tek başına kabineyi oluşturamadığından, koalisyon kaçınılmaz görünüyor. İlk çalacakları kapı kuşkusuz YNK kapısıdır. Ancak YNK Polit Bürosu’ndan ve tabandan gelen karışık seslere bakılırsa, kolay gibi görünen bu seçenek de zora girebilir. Yani şu andaki hükümet ortaklığının bozulma ihtimali yok değildir.

İkinci bir seçenek KDP-Goran koalisyonudur. Böyle bir tercihi Goran ne kadar düşünür, KDP ise ne kadar hazmeder doğrusu kuşkuludur.

Goran, YNK ve İslamcı partilerden oluşan bir koalisyon, yani KDP’nin dışında kalacağı bir meclis tablosu düşünülebilir mi, bu da pek kolay görünmüyor.

Her şeye rağmen ilk seçenek herkesçe daha makul gözüküyor.

İKİ PARTİLİ DÖNEM SONA ERİYOR

Meclis tablosu nasıl dizayn edilirse edilsin, gerçek olan şu ki, işler eskisi gibi yürümeyecektir. Güney Kürdistan’ın siyasi haritası değişiyor. Artık iki partili dönem sona eriyor. Siyasi aktörler daha da çoğalacaktır.

Toplumda da ciddi değişimler söz konusu. Daha önceleri siyasi tercihleri belirleyen daha çok aile, kabile ve aşiret hiyerarşileriydi. Bunun giderek zayıflandığını görüyoruz. Bu seçimlerde de görüldüğü gibi toplumsal ihtiyaçlar kadar, bireylerin de tercihleri belirleyici olmuştur. Güney’de böylesi bir sosyolojik değişikliği de görmek gerekir.

Deyim yerindeyse aradan giden ise Mam Celal’ın kurucusu olduğu YNK olmuştur.

Mustafa Delen - (anf)