ERDOĞAN: ERBİL'E GİTMEK KOLAY OLMADI

İlkleri barındıran Irak ziyaretini değerlendiren Başbakan Tayyip Erdoğan, Kuzey Irak'ta çok sıcak karşılandığını söyledi. Sırf Türkmen odaklı politikadan tüm Irak'a bakan politikaya geçmek için çok sabır gösterdiklerini belirten Erdoğan, "Erbil'i ziyaret etmemin zamanı gelmişti ama bu kolay olmadı." dedi. İki ülke arasındaki ticaretin dinar ve TL üzerinden yapılmasını teklif ettiğini kaydeden Erdoğan, "İşadamlarının yatırımları, Irak'ın imarı ve hayatın normale dönmesi bakımından çok önemli." ifadelerini kullandı. Irak'ta yerel yönetimlerin zayıflığından yakınan Başbakan, "Alıcı olurlarsa belediyecilikteki tecrübemizi ihraç etmekten memnun oluruz." diye konuştu.

Zaman gazetesinden Abdurrahman Bilici'nin izlenimlerine göre, Hz. Ali'nin kabrini ziyaret ve Erbil'e gidiş gibi ilklerin yaşandığı 2 günlük Irak gezisinden dönerken uçakta konuşan Başbakan Erdoğan şunları söyledi:

IRAKLA TL ÜZERİNDEN TİCARET

Görüşmelerde Barzani, Türkiye'nin istikrarı ve demokratik başarısının kendilerini çok olumlu etkilediğini söyledi. Ziyaret tarihî bir adım. Bundan sonra ilişkilerin kurumsallaşması lazım. Mesela, Dinar'ın Türkiye'de, TL'nin Irak'ta kullanımını sağlamak. Bu adım, paramızı dolar baskısından kurtaracağı gibi, yüzde 20'lik de kazanç sağlayacak. İran ve Rusya ile yapıyoruz, bizim açımızdan hiçbir sorun yok. Karşılıklı vizelerin kaldırılmasını da istiyoruz. Ancak güvenlik nedeniyle mesafeliler. En azından resmî pasaportlarda kaldıralım, dedik. Tamamen vizelerin kaldırılmasını da takip edeceğiz.

BELEDİYECİLİK TECRÜBEMİZİ İHRAÇ EDEBİLİRİZ

Irak'ta merkezî yönetimin hızlı karar alma noktasında sıkıntısı var. Kuzey Irak ile Bağdat arasındaki fark bunu çok net gösteriyor. Bağdat'ta merkezî hükümet Kazimiye ve Azamiye mahallelerinin gelişmesine çok önem veriyor ama yerel yönetimler hiçbir şey yapmıyor. Yerel hizmetler açısından Necef'in durumu da iyi değil. Alıcı olsa belediyecilikteki tecrübemizi ihraç etmekten çok memnun oluruz.

ERBİL'İ ZİYARETİN ZAMANI GELMİŞTİ

İktidardaki ilk 2 yılımızda Irak denince hep Türkmenler konuşulurdu. Gerilim istemediğimiz için biz de fazla zorlamadık. Sırf Türkmen odaklı politikadan tüm Irak'a bakan politikaya geçmek için çok sabır gösterdik. Önce bürokratla, sonra özel temsilciyle, daha sonra bakanla adım attık. Artık bizim gelme zamanımız geldiğini düşününce de Erbil'e geldik. Irak Başbakanı Maliki, önceki gelişimde de şimdi de havaalanına kadar gelerek beni karşıladı. Şimdi kuzeyde aynısı oldu; Barzani havaalanında bizi karşıladı. Bu süreci iyi değerlendirmeli. İşadamlarının yatırımları, bir bakıma Irak'ın imarı ve hayatın normale dönmesi bakımından çok önemli.

IRAK MECLİSİ DAHA RENKLİ

Sokakta, güvenlikte ve yerel yönetimlerde büyük sorunlar var ama üst siyaset açısından Meclis bizimkinden daha renkli. Entelektüel birikim açısından da kendini yetiştirmiş çok sayıda insan var. 325 üyeli Meclis'te 82 kadın var. Bizden çok yüksek. Ama lafa geldiğinde kendimizi hep önde görürüz.

SİSTANİ GÜNDEMİ İYİ İZLİYOR

Necef'te Sistani'nin bir ara sokakta yaşadığı yer aşırı mütevazı. Jeneratörle üretilen elektrikle idare ediyor. I. Dünya Savaşı'nda Şiilerin Rus ve İngilizlere karşı birlikte direndiğini hatırlattı. Görüşmede, ısrarla 'ben siyaset yapmam' dedi. Tunus, Mısır, Libya, Bahreyn, Suriye gelişmelerini yakinen biliyor. Ahmet Davutoğlu'nun Stratejik Derinlik kitabını okumuş. Ondan övgüyle söz etti. Halkalı'daki aşure töreninde söylediğim 'Yeni Kerbela'lar istemiyoruz' sözü çok etkilemiş, teşekkür etti. 'Müslümanları birleştiren, gönülden bir konuşmaydı.' dedi. Türkiye'nin bölgede oynadığı rolden çok memnun olduğunu, bunun daha da artmasını arzuladığını söyledi. 80 yaşında bir pir-i fani ama ruhen genç. Gelişmeleri yakinen izlediği belli. Demek ki, olan biteni ona ileten iyi bir ekibi var. Oğlu da çok akıllı ve edepli biri.

Bahreyn için devredeyiz

Bahreyn'deki gelişmelerle ilgili olarak tüm taraflardan destek talebi geldi. Bahreyn Dışişleri bakanı Türkiye'ye geldi. Dışişleri Bakanı Davutoğlu, İran Dışişleri bakanı ile görüştü. Şiilerin, kralın yerinde kalmasına itirazı yok, ama başbakanın atamayla değil seçimle belirlenmesini istiyor. Bu konuları dayatmayla çözmek zor. Bugün çözseniz, yarın ne olacak? Maalesef bölgedeki bütün sistemlerin ciddi yapısal sorunları var. Suriye'yi de dikkatle izliyoruz. Fırsat buldukça Cumhurbaşkanı Esed'e reform yapması gerektiğini söyledim. Aramızda bir aile hukuku oluştu, ancak gelişmeleri önlemenin tek yolu gerçekten somut, görülebilir reformları yapmak.

Libya'da Fransa devre dışı kaldı

İnsanî yardım konusu Türkiye'ye verildi. Muhalefetle anlaşma yaptık, Bingazi'ye biz yerleşiyoruz. Girit-Bingazi arasındaki ambargo kontrolünü biz yapacağız. Operasyonu tamamen NATO devralınca Fransa işin dışına atıldı. NATO'nun yanına Arap Ligi, Afrika Birliği ve İslam Konferansı Örgütü'nün de yer almasında ısrarcı olmuştuk. Bu sağlandı. BM Genel Sekreteri, özel temsilcisini taraflar arasında görüşme yapmak üzere Libya'ya gönderiyor. Bu da bizim talebimizdi. Hedef Kaddafi'nin çekilmesini sağlamak. Bu sağlanırsa süreç daha iyi işleyecek. NATO duruma hakim. Sivil hedeflerle ilgili endişelerimiz var. Arap Ligi, İKÖ ve Afrika Birliği'nin sürecin içinde olması, hem bu kaygılar hem operasyonun meşruiyeti hem de geçişin Libya halkı nezdinde de iyi anlaşılması açısından önemli. Kaddafi'nin de son noktada durumunu gözden geçirdiğini düşünüyorum. Görevden ayrılması halinde, yargılanması konusu BM'nin takibinde. Bizce NATO bir an önce, görevi Libyalılara bırakmalı.

Zaman