BREZİLYA VE TÜRKİYE, İRAN'A YAPTIRIMA 'HAYIR' DEDİ

BM Güvenlik Konseyi, İran'anükleer programı nedeniyle yeni ve sıkı yaptırımlar getiren karar tasarısını kabul etti. Tasarı, 15 üyeli Güvenlik Konseyinde Türkiye ve Brezilya'nın "Hayır" oyuna karşı 12 "Evet" oyla kabul edildi. Lübnan, çekimser kaldı.

Kararda, İran'ın nükleer ya da balistik programına katılan İran Atom Enerjisi Kurumuna bağlı İsfahan Nükleer Teknoloji Merkezi Başkanı Cevad Rahiki'ye ve toplam 40 İran kuruluşa, uluslararası alanda mal varlıklarının dondurulması ve seyahat yasağı getirilmesi öngörülüyor.

Bu 40 kurum arasında 15'i İran Devrim Muhafızlarına, üçü İran Deniz Hatlarına bağlı kuruluş bulunuyor.

İran'ın uranyum zenginleştirme, yeniden işleme tabi tutma ve ağır su projelerini askıya almadığı kaydedilen kararda, İran'ın Konseyin bu konuda kendisine çağrıda bulunan 2006, 2007 ve 2008 yıllarındaki kararlarına uymadığı ve Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (IAEA) ile işbirliği yapmadığı gerekçesiyle çeşitli önlemler alındığı belirtildi.

Kararda, İran'ın IAEA'ya bildirmeden uranyumu yüzde 20 oranında zenginleştirdiği, bundan büyük endişe duyulduğu ve İran'ın nükleer programının dünyada nükleer silahların yaygınlaşması kapsamında risk oluşturduğu bildiriliyor.

Türkiye ve Brezilya'nın İran ile uranyum takas anlaşmasına da atıfta bulunulan kararda, Türkiye ve Brezilya'nın diplomatik çabalarının "güven artırıcı önlem" olarak hizmet edebileceği belirtildi, bununla birlikte İran'ın nükleer meselenin özünü çözmeye yönelik çabalarda bulunması istendi.

Karara göre İran'a halihazırda uygulanan BM silah ambargosu oldukça genişletiliyor, İran'ın nükleer programıyla ilgili olan İran bankalarına yönelik sıkı denetim ve yaptırım getiriliyor. Ayrıca kararda, uluslararası alanda tüm İran bankalarıyla olan alım-satım işlemlerinin sıkı denetimi ve İran'a giden ve İran'dan gelen gemilerin yasaklanan kargo taşımaları yönüne ciddi şüphe duyulması durumunda açık sularda sıkı kontrolü de öngörülüyor.

Konseyin 5 daimi üyesi olan ABD, İngiltere, Fransa, Çin, Rusya ile Almanya arasında 5 aydır müzakere edilen karar tasarısı üzerinde en sonunda geçen ay uzlaşma sağlanmış ve tasarı 18 Mayıs'ta Konseyin 10 geçici üyesine sunulmuştu.

Türkiye ve Brezilya, İran'ın uranyum takasına ilişkin olarak İran ile bir mutabakat imzalamışlardı.

Davutoğlu'nun yoğun temasları

Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ise İran'a yaptırım kararıyla ilgili oylama öncesinde, gerek Batı ülkeleri gerekse İran tarafı ile temaslarını sürdürerek, her iki tarafa da çeşitli telkinlerde bulundu.

Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgiye göre, Davutoğlu bugün Brezilya Dışişleri Bakanı Celso Amorim, AB'nin Dışişleri Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton, İngiltere Dışişleri Bakanı William Hague ve İran'ın Milli Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Said Celili ile görüştü.

Görüşmelerde, Davutoğlu, Batılı ülkelere Türkiye'nin yaptırımlar konusundaki tutumunu ve endişelerini aktarmaya devam ederken, uranyum takası anlaşması ile yakalanan fırsatı kaçırmamaları tavsiyesinde bulundu.

İran'dan sözlü yanıt

Bu arada Viyana Grubu olarak bilinen ABD, Rusya ve Fransa'nın Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (IAEA) başkanına bugün sundukları mektuplara sözlü yanıt veren İran daimi temsilcisi Büyükelçi Ali Asker Sultaniye, "Tahran mutabakatının eşsiz bir fırsat olduğunu" söyledi.

İran'ın sahip olduğu düşük düzeyde zenginleştirilmiş 1200 kilogram uranyumu ülke dışına göndererek karşılığında tıp ve enerji alanında kullanmak üzere 120 kilogram yakıt (yüzde 20 oranında zenginleştirilmiş uranyum) almasını öngören Tahran mutabakatının "sadece insani bir proje olmadığını, aynı zamanda diplomasiye işbirliği yönünde şans tanıması bakımından da çok önemli olduğunu" ifade eden Sultaniye, "Tahran mutabakatı eşsiz bir fırsattır" dedi.

Ülkesinin Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Antlaşması (NPT) ve Güvence Denetimleri (Safeguard) antlaşmalarına taraf olarak tüm yükümlülüklerini yerine getirdiğini ifade eden Sultaniye, "NPT'ye aktif taraf olmasının ülkesinin aleyhine işlediğini" söyledi.

IAEA yönetim kurulu toplantısının bugün öğleden sonraki oturumunda söz alan Sultaniye, ülkesinin nükleer programı ve son olarak Türkiye ve Brezilya ile uranyum takası için imzaladıkları Tahran mutabakatına yönelik eleştirilerin "haksız ve dayanaksız" olduğunu belirterek, "İran'ın iyi niyetinin istismar edildiğini" kaydetti.

İran temsilcisi Büyükelçi Sultaniye, yaptığı konuşmada, Viyana Grubu üyesi ülkelerin isimlerini telaffuz etmeden, yapılan eleştirileri "haksız ve dayanaksız" olarak niteledi.

Ülkesinin IAEA ile şeffaf işbirliği yaptığını ve taraf olduğu NPT ve Güvence Denetimleri antlaşmalarına göre taahhütlerini yerine getirdiğini belirten Sultaniye, "IAEA müfettişlerinin İran'ın nükleer tesislerinde sorunsuz olarak denetim yaptıklarının Başkan Amano'nun son raporunda da somut olarak kaydedildiğini" söyledi.

Bu arada Başbakanlık kaynakları, Türkiye'nin BM Güvenlik Konseyindeki İran'a yaptırım kararıyla ilgili oylamada "Hayır" oyu kullanmasına ilişkin, "Türkiye, Tahran Anlaşmasında attığı imzanın arkasında durmuştur. Zira Türkiye başından beri diplomasi yolunun açık tutulmasını ve sorunun diplomasi yoluyla çözülmesini savunmuştur" açıklamasını yaptı.