ANAYASA MAHKEMESİ HALKA AÇILIYOR

Referandumdan 'evet' çıkarsa, bütün vatandaşlara Anayasa Mahkemesi'nin kapısı açılacak. Toprağı elinden alınan köylüden ayrımcılığa tabi tutulanlara, din ve vicdan baskısı yaşayanlardan aile kurma hakkı engellenenlere kadar herkes Anayasa Mahkemesi'ne müracaat edebilecek. İnsan hakkı ihlallerine karşı yeni adres Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin bulunduğu Strasbourg değil, Ankara Ahlatlı-bel'deki Anayasa Mahkemesi olacak.

Demokrasisi gelişmiş birçok ülkede mevcut olan bireysel başvuru hakkı anayasa paketinin kabul edilmesi halinde Türk hukuk mevzuatına da giriyor. Bu düzenleme, insan hakkı ihlali gerekçesiyle vatandaşlara Anayasa Mahkemesi'ne "bireysel başvuru" yapma hakkı tanıyor. İç hukuk yollarının tüketilmesi şartıyla bireysel başvuru sadece AİHM'ye yapılıyordu.

GÜNDELİK HAYATI DERİNDEN ETKİLEYECEK

TBMM Anayasa Komisyonu Başkan Vekili Ayhan Sefer Üstün, bireysel başvuru hakkının günlük hayatı derinden etkileyeceğini, Anayasa Mahkemesi'nde ise zihniyet devrimine yol açacağını savunuyor. Üstün'ün verdiği bilgilere göre, toprağı zorla elinden alınan bir köylü 'mülkiyet hakkı', evliliği engellenen gençler 'aile kurma hakkı'nın ihlallerinden dava açabilecek. Türk vatandaşlarına, Batılı ülkelerde olduğu gibi yanlış köprülü kavşak yapımından, din ve vicdan hürriyetine yönelik baskılara kadar birçok alanda hak arama yolu açılacak. Başbakan Tayyip Erdoğan bile siyaset yasağı getirildiği için genel başkan olmasına rağmen 3 Kasım seçimlerinde milletvekili adayı olamamıştı. Seçilme hakkını engelleyen böyle durumlarda da bireysel başvuru artık hak arama yöntemi olarak kullanılabilecek. Yeni sistemin avantajlarını anlatan Ayhan Sefer Üstün, "Anayasa Mahkemesi, 1960 darbesini yapanların elinde yoğrulduğu için vatandaşı değil, devleti koruyan anlayışta çalışıyordu. Bireysel başvuru hakkı ile yeni misyon yükleniyor; mahkemeler artık vatandaş öncelikli çalışacak." diyor. Üstün'e göre Mahkeme 'hak ve özgürlükleri öncülleyerek milletin safına geçiyor'. Bu sayade, Yargıtay, Danıştay, Askerî Yargıtay ve idare mahkemelerinin nihai olarak verdiği kararlar insan hakları süzgecinden geçirilecek. Bu düzenleme; parası, makamı olmayan sade vatandaşlara daha kolay hak arama yolu açıyor. Anayasa şikâyeti adı da verilen bireysel başvuru yolu, gelişmiş birçok demokratik ülkede yıllardır uygulanıyor. Bu ülkeler arasında Almanya, Brezilya, Çek Cumhuriyeti, Arjantin, Portekiz, İspanya ve İsviçre de yer alıyor. ABD, Danimarka, Hollanda, Fransa, İngiltere ve Norveç gibi ülkelerde Anayasa Mahkemesi bulunmadığı için bu mahkemelere bireysel başvuru hakkı da olmuyor.

Türkiye, insan hakları ihlalleri konusunda uluslararası sicili kötü olan ülkelerden. AİHM'ye en fazla başvuru Rusya'dan sonra Türkiye'den yapılıyor. Türkiye, başvuruda ikinci olmasına karşın AİHM'de en fazla cezaya çarptırılan ülke. Her yıl insan hakkı ihlalleri gerekçesiyle yüz binlerce dolar ceza ödeniyor. Bireysel başvuru hakkının kabulüyle, AİHM'ye yapılan başvuruların büyük ölçüde azalması bekleniyor.